Αυξημένη και ελαττωμένη Β12: Τι σηματοδοτούν (Γράφει η Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη)

Οι διαταραχές της βιταμίνης Β12 είναι οι πιο κοινές διαταραχές των βιταμινών του συμπλέγματος Β στον άνθρωπο και απασχολούν σημαντικό μέρος των ασθενών στην ιατρική παθολογική πράξη, προκαλώντας τους όχι σπάνια δυσάρεστα συμπτώματα, άγχος και ανησυχία.

H B12 ή κοβαλαμίνη είναι υδατοδιαλυτή βιταμίνη που έχει ζωτική σημασία για τον οργανισμό, ιδιαίτερα για την απρόσκοπτη παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, για τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, για την άμυνα του οργανισμού, για τη σύνθεση του DNA, για το μεταβολισμό λιπαρών οξέων και αμινοξέων. Στην φύση ευρίσκεται σε τρόφιμα που περιέχουν ζωική πρωτεΐνη. Μετά την κατάποσή της εξαιτίας του χαμηλού pH του στομάχου η Β12 διαχωρίζεται από άλλες διατροφικές πρωτεΐνες. Η ελεύθερη κοβαλαμίνη συνδέεται με τον γαστρικό ενδογενή παράγοντα (IF), μια γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται από τα τοιχωματικά κύτταρα του στομάχου. Αφού συνδεθεί με το IF, η βιταμίνη Β-12 γίνεται  ανθεκτική στην διάσπαση, ώστε να καταστεί δυνατή η απορρόφησή της από την αιματική κυκλοφορία. Η ικανότητα του οργανισμού να απορροφά την βιταμίνη Β12 ελαττώνεται σταδιακά με την πάροδο της ηλικίας.

Η βιταμίνη Β12 (κοβαλαμίνη) βρίσκεται μόνο σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης (κρέας, ψάρι, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα). Ως αποτέλεσμα, αρκετοί αυστηρώς vegetarians που δεν καταναλώνουν ούτε γαλακτοκομικά προϊόντα ούτε αβγά πάσχουν από έλλειψη βιταμίνης Β12. Μετά την απορρόφησή της στο αίμα, σημαντικές ποσότητες βιταμίνης B12 αποθηκεύονται κυρίως στο ήπαρ.

Δύο σημαντικά παθολογικά προβλήματα που συχνά απαντώνται στην παθολογική κλινική πράξη είναι η αύξηση και η ελάττωση της ζωτικής αυτής βιταμίνης.

Α. ΕΛΛΕΙΨΗ Β12

Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 προκαλεί πτώση του αιματοκρίτη, αναιμία, κόπωση, νευροψυχιατρικές διαταραχές, μουδιάσματα στα χέρια και στα πόδια, κατάθλιψη, σύγχυση, απώλεια μνήμης, αστάθεια, αλλοιώσεις λαιμού και γλώσσας, υπερμελάγχρωση, κίτρινη ή λευκή χρώση δέρματος, διάρροια, γλωσσίτιδα, λευκοπενία, πονοκέφαλο, γνωστική εξασθένηση, ανωμαλίες βάδισης, απώλεια ιδιοδεκτικότητας και δονητικής αίσθησης ,οσφρητική ανεπάρκεια, περιφερική νευροπάθεια. Τα επίπεδα της βιταμίνης Β 12 πρέπει να ελέγχονται οπωσδήποτε στους υπερήλικες αλλά και σε κάθε περίπτωση αναιμίας που δεν μπορεί να αποδοθεί σε ανεπάρκεια σιδήρου ή σε συνδεόμενο χρόνιο υποκείμενο νόσημα. Τα αίτια της ανεπάρκειας της Β12 είναι η κακή απορρόφηση, η μειωμένη πρόσληψη και καταστάσεις αυτοανοσίας στις οποίες ο ίδιος ο οργανισμός παράγει αυτοαντισώματα και αυτοάνοσες αντιδράσεις στα πλαίσια των οποίων καταστρέφει την βιταμίνη. Κατά την διάρκεια της σωστής ειδικής παθολογικής εξέτασης είναι σημαντικό να εντοπιστεί το υποκείμενο αίτιο που συνδέεται με την ανεπάρκεια και να δοθεί η σωστή θεραπεία. Ασθενείς που ευρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη ανεπάρκειας της βιταμίνης είναι οι πάσχοντες από:

-Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου

-Εκτομή ειλεού

-Λοίμωξη από ταινία

-Ατροφική γαστρίτιδα

-Σύνδρομο μετά απόν γαστρεκτομής

-Κατάχρηση αλκοόλ

Διατροφικές ελλείψεις

Οι χρήστες ορισμένων φαρμάκων όπως αναστολέων αντλίας πρωτονίων, ανταγωνιστών Η2 υποδοχέων ισταμίνης.

Αυξημένη Β12

Τα υψηλά επίπεδα Β12 αποτελεί λιγότερο συχνή παθολογική κατάσταση συγκριτικά με την ανεπάρκεια Β12. Συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, ναυτία και έμετος, διάρροια, κόπωση αιμωδίες, μυρμηγκιάσματα σε χέρια και πόδια είναι πιθανά, συχνά ωστόσο η αυξημένη Β12 ανευρίσκεται σε εργαστηριακούς ελέγχους χωρίς να προκαλεί συμπτώματα. Ενίοτε παρά τη αύξηση, η βιταμίνη Β12 δεν είναι λειτουργική με αποτέλεσμα ο ασθενής να εμφανίζει ουσιαστικά ανεπάρκεια και συμπτώματα ανεπαρκείας λόγω κακής διάθεσης! Η αυξημένη Β12 μπορεί να οφείλεται σε εξωγενή χορήγηση και κατάχρηση συμπληρωμάτων είτε να πρόκειται για απελευθέρωση κοβαλαμίνης από ηπατικής κυτταρόλυση, μειωμένη κάθαρση ή ενισχυμένη παραγωγή απτοκορρίνης. Αιματολογικές διαταραχές όπως η χρόνια μυελογενής λευχαιμία, η προμυελοκυτταρική λευχαιμία, η αληθής πολυκυτταραιμία, το υπερηωσινοφιλικό σύνδρομο, καταστάσεις φλεγμονής, ηπατικές παθήσεις και καρκινώματα μπορεί να ευθύνονται για τις παθοφυσιολογικές διαταραχές που προαναφέρονται. Η μειωμένη κυτταρική πρόσληψη της κοβαλαμίνης από νεφρικούς υποδοχείς ενοχοποιείται για τα αυξημένα επίπεδα Β12 σε νεφροπαθείς. Η υψηλή κοβαλαμίνη ορού σε φλεγμονώδεις ασθένειες μπορεί να συνδέεται με απρόσφορες αυξήσεις της κατά την οξεία φάση της φλεγμονής.

*Είναι ειδική παθολόγος – Αρθρογράφο στην «Κ.Σ.»

**Το άρθρο δημοσιεύεται στο σημερινό φύλλο κυκλοφορίας της εφημερίδας “Η ΚΕΡΚΥΡΑ ΣΗΜΕΡΑ” 

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook