Για  την αξία ονοματοδοσίας περιοχών μας

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη

Πέρα από τη μελέτη των ανατροπών της βιοθεωρίας που παρατηρούνται στη διάρκεια της πολύτροπης πνευματικής ενασχόλησης του Κερκυραίου Νεοέλληνα Διαφωτιστή Ευγένιου Βούλγαρη (1716-1806), πέρα από τη διαφοροποιημένη στάση του απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, όπως για την προσωπικότητα του Βολταίρου, είναι ξεκάθαρη η  άποψή του για την κοινή αξία Μαθηματικών και Φιλοσοφίας.

Πρώτα-πρώτα, η κεντρική του άποψη για τη συνέχιση της πνευματικής δυναμικής, με όποιες  παραλλαγές σχεδόν για κάθε ζήτημα ακόμη και για τις αρχικές καινοτομικές του θέσεις, βασιζόταν στις πολλαπλές αναγνώσεις των κειμένων των Διαφωτιστών.  Άνθρωποι σημαντικοί του πνεύματος της περιόδου του Διαφωτισμού είχαν αποτελέσει πρότυπα για τη δική του πνευματική και φιλοσοφική πορεία. Καρπός της συνεχούς μελέτης του αποτέλεσε το σύγγραμμά του «Λογική», του 1766, με το οποίο αποτυπώνει την αξία της αποτύπωσης των ιδεών σε γλώσσα ικανή να μετακενώνει την κάθε έννοια και ιδέα. Δεν είναι τυχαίο το έργο του αυτό είναι γραμμένο στην  αρχαΐζουσα και σε αυτό καταδικάζει την απόλυτη προτεραιότητα στο στοχασμό των αρχαίων προτάσσοντας την αξία των ιδεών του Διαφωτισμού. Μέσα σε αυτό προκύπτει και η αξία της άμεσης αποτύπωσης της σκέψης με μαθηματική ακρίβεια και η  συσχέτιση των Μαθηματικών   με τη Φιλοσοφία ως αξία ορθού λόγου. Η έννοια των ορίων παίζει τη δική της σημειολογική αξία και αποτελεί για κάθε εποχή έναυσμα σκέψης.

Η ανάδειξη της, συχνής, χρήσης αυτόματων συσχετίσεων χωρίς στοιχειοθέτηση απέναντι σε πρόσωπα και γεγονότα ήταν κάτι που τον έθετε σε μεγάλο προβληματισμό, επιδίωκε την αποδέσμευση από στερεοτυπικές, για την εποχή του θέσεις, προβάλλοντας, με αποδεδειγμένη ακρίβεια την αξία της υπέρβασης από συμβατικές μορφές σκέψης.

Ένα άλλο, και ιδιαίτερα δυναμικό στοιχείο της προσωπικότητάς του, υπήρξε η αλτρουϊστική του διάθεση απέναντι στον εξίσου μεγάλο Νεοέλληνα Διαφωτιστή, ξεχωριστού πνευματικού πατέρα της εποχής του, με ιδιαίτερη συμβολή στη διάχυση παιδείας και μόρφωσης, του Νικηφόρου Θεοτόκη, για τον οποίο παραιτήθηκε το 1779 από τη θέση του Αρχιεπισκόπου Σλαβινίου και Χερσώνας για την ανάδειξη σε αυτήν του ιδίου, του  αγαπημένου του συμπατριώτη. Η δική του συνέχεια ήταν η επιστροφή του στην Πετρούπολη, όπου εκεί το 1772 είχε διοριστεί βιβλιοθηκάριος και σύμβουλος της Μεγάλης Αικατερίνη, η οποία, ενώ ενστερνιζόταν τις προοδευτικές ιδέες οδηγήθηκε και στη συμφιλίωση με τη νοοτροπία των οθωμανικών καταβολών. 

Δεν είναι, τελικά, τυχαίο το γεγονός ότι ο Ευγένιος Βούλγαρης, σε μεγάλη ηλικία αποσύρθηκε σε μοναστήρι και, τελικά, απαρνούμενες τις πάλαι ποτέ αγαπητές του προοδευτικές ιδέες ενέταξε το Βολταίρο, που είχε τόσο πολύ αναδείξει ως πνευματικό ηγέτη για το Διαφωτισμό, στα «μεγάλα και ξακουστά επί δυσσεβεία ονόματα». Η πορεία της φιλοσοφικής και διανοητικής του κοσμοθεωρίας για πολλούς είναι ανεξήγητη, αφήνει, ωστόσο, ένα «ναι, μεν, αλλά» σε κάθε θέση. Τελικά, η αποτύπωση των ορίων, άρα πάλι η διαμεσολάβηση των Μαθηματικών, μπορεί, ίσως, να δώσει ένα συντελεστή αντίληψης και διάθεσης.

Πέρα από κάθε προσωπική του διάθεση σκέψης, ο Ευγένιος Βούλγαρης, με αφορμή ίσως και ένα περίπατο στην Ευγενίου Βουλγάρεως με το πνευματικό πλαίσιο του 18^ου και των αρχών του 19^ου αιώνα, ήταν ένα «οξύ» πνεύμα της Κέρκυρας, το οποίο οδηγήθηκε σε πολυποίκιλα φιλοσοφικά ζητήματα, αποτέλεσε, δε,  έναν από τους δυνατούς φορείς του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook