Ελευθέριος Χανδρινός, ο αξιωματικός του Ελληνικού Ναυτικού

Γράφει ο Αλέξανδρος Κατέχης*

Ο Ελευθέριος Χανδρινός ήταν αξιωματικός του Ελληνικού Ναυτικού που αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του αντιναυάρχου. Αξιοσημείωτη ήταν η συμμετοχή του στην πρώτη τουρκική εισβολή στην Κύπρο, κατά την οποία διοικούσε ένα σκάφος LST (ΛΕΣΒΟΣ) που προκάλεσε σύγχυση στους Τούρκους διοικητές, οδηγώντας στην απώλεια τουρκικού αντιτορπιλικού λόγω φίλων πυρών. Υπηρέτησε επίσης ως ναυτικός ακόλουθος στην Άγκυρα.

Γεννήθηκε στην Κομοτηνή από γονείς που κατάγονταν από την Κέρκυρα. Γονείς του ήταν ο Κωνσταντίνος, υποστράτηγος του Ελληνικού Στρατού που υπηρετούσε τότε στη Θράκη και η Μαρία Χανδρινού (το γένος Δραζίνου). Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών, η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα και το 1954 εισήλθε στη Ναυτική Ακαδημία , αποφοιτώντας ως σημαιοφόρος τον Ιούνιο του 1958. Μετά την αποφοίτησή του, υπηρέτησε σε πολλά πλοία του πολεμικού ναυτικού και εκπαιδεύτηκε στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες κράτη. Για μια περίοδο τεσσάρων ετών υπηρέτησε επίσης με την 353 Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας (353 MNAS) πετώντας με αεροσκάφη SHU-16B.

Στις 15 Ιουλίου 1974, ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που ενορχηστρώθηκε από τη δεξιά στρατιωτική χούντα της Αθήνας με ηγέτη τον Δ. Ιωαννίδη και την κυπριακή Εθνική Φρουρά καθαίρεσε τον Κύπριο Πρόεδρο Μακάριο . Με το πρόσχημα “ειρηνευτικής επιχείρησης”, η Τουρκία ανέλαβε στρατιωτική δράση και εισέβαλε στην Κύπρο δυτικά της Κερύνειας τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου 1974.

Το καλοκαίρι του 1974, ο Χανδρινός είχε ανέλθει στο βαθμό του υπολοχαγού. Από την 1η Αυγούστου 1973, διοικούσε το αποβατικό πλοίο Lesvos (L-172, πρώην USS Boone County ). Στις 12 Ιουλίου 1974, το Λέσβος επρόκειτο να αναχωρήσει από το μικρό λιμάνι των Κεχριών στην Κορινθία με προορισμό την Αμμόχωστο , μεταφέροντας 450 αντικαταστάτες και προμήθειες για τη μόνιμη Ελληνική Δύναμη στην Κύπρο.(ΕΛΔΥΚ). Η εκτιμώμενη ώρα άφιξης στην Αμμόχωστο ήταν νωρίς το πρωί της 17ης Ιουλίου. Η αναχώρηση καθυστέρησε για 24 ώρες και το πλοίο απέπλευσε αργά το βράδυ της 13ης Ιουλίου. Καθ’ οδόν για Κύπρο, το πλοίο έλαβε εκπομπές από τον ραδιοφωνικό σταθμό Λευκωσίας , από την οποία ο Χανδρινός ενημερώθηκε για το πραξικόπημα που είχε εξαπολύσει κατά του Προέδρου Μακαρίου. Στις 16 Ιουλίου, ενώ το πλοίο βρισκόταν στα ανοιχτά της Λεμεσού , το Αρχηγείο του Λιμενικού διέταξε τον Χανδρινό να επιστρέψει στα ελληνικά ύδατα αλλάζοντας πορεία προς τη Λίνδο στη Ρόδο. Αυτό πιθανότατα οφειλόταν στην απροθυμία της ελληνικής χούντας να δώσει την εντύπωση ότι ενίσχυε τις ελληνικές δυνάμεις στην Κύπρο. Καθώς η κατάσταση στην Κύπρο γινόταν πιο σταθερή και το πραξικόπημα φαινόταν επιτυχημένο, ο Χανδρινός διατάχθηκε να πλεύσει ξανά προς την Κύπρο. Το απόγευμα της 19ης Ιουλίου, λίγες μόνο ώρες πριν την τουρκική εισβολή, το Λέσβος έριξε άγκυρα στο λιμάνι της Αμμοχώστου. Μετά την αποβίβαση των στρατευμάτων αντικατάστασης, επιβιβάστηκαν άλλοι 450 στρατιώτες που απολύονταν ή μετεγκαθίστανται από την ΕΛΔΥΚ στην Ελλάδα. Στη συνέχεια το πλοίο αναχώρησε γύρω στις 18:00 με κατεύθυνση την Ελλάδα.

Το πρωί της 20ης Ιουλίου ο Χανδρινός ενημερώθηκε από ραδιοφωνική εκπομπή για τη συνεχιζόμενη τουρκική εισβολή. Αμέσως μετά, όταν το Λέσβος απείχε περίπου 40 ν.μ. από την Πάφο , ο Χανδρινός έλαβε διαταγή να πλεύσει ανατολικά και να αποβιβάσει στη Λεμεσό τα στρατεύματα που είχε πάρει την προηγούμενη μέρα. Αυτή η παραγγελία αργότερα ακυρώθηκε και το πλοίο διατάχθηκε να πλεύσει στην Πάφο. Στην επίσημη έκθεσή του, ο Χανδρινός σημειώνει ότι η επιστροφή στην Κύπρο και η προοπτική μάχης κατά των τουρκικών δυνάμεων εισβολής έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τα στρατεύματα στο Λέσβος .

Γύρω στις 14:00, το Λέσβος αγκυροβόλησε στο λιμάνι της Πάφου και τα στρατεύματα άρχισαν να αποφορτώνονται με μικρά αποβατικά σκάφη . Ενώ η αποβίβαση βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη, ο Χανδρινός κλήθηκε από τον τοπικό διοικητή της κυπριακής Εθνικής Φρουράς να επιτεθεί στις οχυρωμένες θέσεις των Τουρκοκυπριακών και τουρκοκυπριακών δυνάμεων στον κοντινό θύλακα του Μούτταλου. Χωρίς σαφείς κανόνες εμπλοκής από την Αθήνα, ο Χανδρινός αποφάσισε να βομβαρδίσει τον θύλακα με τα δίδυμα πυροβόλα Bofors των 40 mm του πλοίου. Λόγω έλλειψης επαρκούς ναυτικού προσωπικού στο Λέσβος, τα πυροβόλα της επανδρώθηκαν από άνδρες της ΕΛΔΥΚ που είχαν λάβει σύντομη, επί τόπου εκπαίδευση ενώ βρίσκονταν στη θάλασσα νωρίτερα εκείνη την ημέρα. Πάνω από 900 οβίδες εκτοξεύτηκαν σε διάστημα δύο ωρών, το οποίο υπερέβη τον απαιτούμενο χρόνο για την αποβίβαση και είχε ως αποτέλεσμα την παράδοση δύο βαριά οπλισμένων τουρκικών θέσεων.

Ο Χανδρινός γνώριζε ότι το αργό και ελαφρά οπλισμένο πλοίο του ήταν εύκολος στόχος για περιπολία τουρκικών πολεμικών πλοίων και μαχητών αεριωθουμένων. Ως εκ τούτου, αργά το απόγευμα της 20ης Ιουλίου και αμέσως μετά τον βομβαρδισμό, αναχώρησε από την Πάφο για να αναζητήσει κάλυψη στο επερχόμενο σκοτάδι. Γνωρίζοντας ότι η τουρκική αεροπορία θα αναζητούσε το πλοίο του στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου και Ρόδου, ο Χανδρινός εκτέλεσε έναν ελιγμό υπεκφυγής κατευθύνοντας πρώτα το πλοίο του νότια προς την Αίγυπτο , αργότερα κατευθυνόμενος δυτικά και στρέφοντας βόρεια προς την Κρήτη μόνο όταν ήταν πάνω από 60 ν.μ. μακριά από την Κύπρο. Με αυτόν τον τρόπο, το Λέσβος κατάφερε και έφτασε με ασφάλεια στη ναυτική βάση της Σαλαμίνας στις 23 Ιουλίου, μετά από ενδιάμεση στάση στη Σητεία.

Παρά το γεγονός ότι δεν ήταν πλοίο πρώτης γραμμής, το Λέσβος ήταν το μόνο σκάφος του Ελληνικού Ναυτικού που πολέμησε κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Άμεση συνέπεια του βομβαρδισμού της Πάφου ήταν ότι εξουδετέρωσε το τουρκικό προπύργιο και βοήθησε αποφασιστικά στη διατήρηση της πόλης στα ελληνικά χέρια. Τα στρατεύματα που αποβιβάστηκαν στην Πάφο μεταφέρθηκαν με λεωφορεία στους στρατώνες της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία. Ανέλαβαν ενεργά μάχιμα καθήκοντα και πολέμησαν γενναία κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής στα μέσα Αυγούστου 1974.

Ως αποτέλεσμα του βομβαρδισμού στην Πάφο, τουρκικές αναφορές για συνοδευόμενο ελληνικό πλοίο που μετέφερε ενισχύσεις άρχισαν να διαρρέουν. Η σύγχυση επιδεινώθηκε περαιτέρω από ραδιοφωνικές συνομιλίες μεταξύ μονάδων της Εθνικής Φρουράς, οι οποίες γνωρίζοντας ότι παρακολουθούνταν οι επικοινωνίες τους, ανέφεραν σκόπιμα ότι σκάφη του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού βρίσκονταν στα ανοιχτά της Πάφου. Με βάση αυτές τις αναφορές, το πρωί της 21ης ​​Ιουλίου η τουρκική ναυτική διοίκηση διέταξε τρία αντιτορπιλικά που συνόδευαν τη δύναμη απόβασης στην Κερύνεια να πλεύσουν δυτικά και να αναχαιτίσουν την υποτιθέμενη ελληνική νηοπομπή. Αυτοί ήταν οι TCG Kocatepe (D 354) , TCG Adatepe (D 353) και TCG Mareşal Fevzi Çakmak (D 351). Γύρω στο μεσημέρι, τα αντιτορπιλικά κατευθύνονταν νότια προς την Πάφο αλλά δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν κανένα ελληνικό πλοίο. Στο μεταξύ, η τουρκική αεροπορία είχε λάβει αναφορές που παρερμήνευσαν τα τρία τουρκικά αντιτορπιλικά ως ελληνικά και είχαν δώσει εντολή να βυθιστούν. Έτσι, γύρω στις 14:00, τρεις διμοιρίες τουρκικής αεροπορίας (συγκεκριμένα 181, 141 και 111 Filo) συνολικά 48 αεροσκάφη F-100D και F-104G οπλισμένα με βόμβες και ρουκέτες, απογειώθηκαν από τρία διαφορετικά αεροδρόμια της νότιας Τουρκίας. Τα τουρκικά αντιτορπιλικά εντοπίστηκαν από τους πιλότους του αεροσκάφους στις 15:00, οι οποίοι παρατήρησαν ότι έφεραν τουρκικές σημαίες. Θεωρώντας αυτό ως ελληνική απάτη, άρχισαν να εκτοξεύουν τις ρουκέτες τους και να ρίχνουν τις βόμβες τους στα αντιτορπιλικά, τα οποία απάντησαν με αντιαεροπορικά πυροβόλα. Τελικά, τα πλοία κατάφεραν να αναγνωρίσουν το επιτιθέμενο αεροσκάφος. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες των τουρκικών πλοίων να πείσουν τους πιλότους για την εθνικότητά τους, οι αεροπορικές επιθέσεις συνεχίστηκαν. Τα χτυπήματα είχαν ως αποτέλεσμα να βυθιστεί η Kocatepe και να πάρει μαζί της αρκετές δεκάδες ναύτες, η Adatepe να υποστεί εκτεταμένες ζημιές και ο Çakmak να υποστεί μικρές ζημιές. Τουλάχιστον ένα αεροσκάφος καταρρίφθηκε επίσης από αντιαεροπορικά πυρά.

Όπως συνέβη με άλλους Έλληνες στρατιώτες που συμμετείχαν στην στρατιωτική επιχείρηση στην Κύπρο, ο Χανδρινός δεν έλαβε καμία τιμή ή δημόσια αναγνώριση όσο ζούσε. Τιμήθηκε μεταθανάτια μόνο το 2015. Για αρκετές δεκαετίες μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας , το σκεπτικό του ελληνικού κράτους ήταν ότι εφόσον η Ελλάδα δεν βρισκόταν επίσημα σε πόλεμο με την Τουρκία το 1974, δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν πολεμικές επιχειρήσεις με Έλληνες. Το 1982 ο Χανδρινός προήχθη σε λοχαγό και το 1984 διορίστηκε στρατιωτικός ακόλουθος στην Άγκυρα. Τον Μάιο του 1986, ενώ οδηγούσε κοντά στην Κομοτηνή με κατεύθυνση από Αθήνα προς Άγκυρα, ο Χανδρινός τραυματίστηκε σοβαρά σε τροχαίο. Η αιτία αυτού του ατυχήματος δεν προσδιορίστηκε και ο Χανδρινός δεν ανέρρωσε ποτέ πλήρως από αυτό το ατύχημα. Συνταξιοδοτήθηκε στις 26 Μαρτίου 1992 και πέθανε στις 27 Ιουλίου 1994.

*Μέλος Δ.Σ ΈΝΩΣΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΙΩΝ ΕΛΛΆΔΟΣ

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook