Η αξία της παιδείας

Βουσολίνου- Ανυφαντή Ελένη

Όταν ο Κοραής παρότρυνε για τη μετακένωση ιδεών και την καλλιέργεια μέσω της παιδείας, το μήνυμά του μπορούσε να γίνει κατανοητό χάρη και στην εκφραστική λιτότητά του και στη χαριτολόγο διάθεσή του.

Μέσα από το συγγραφικό του έργο προκύπτει η βιοσοφία του για την προαγωγή του καθενός μέσα από την απαραίτητη παιδευτική διαδικασία. Ειδικά το έργο του «Ο Παπατρέχας» αποτελεί ένα μάθημα σκέψης αναφορικά με τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισης κάθε δύσκολης κατάστασης, κυρίως όταν αυτή προέρχεται από τη διαβολή και την κακία. Η παιδεία δεν προκύπτει χωρίς την ύπαρξη πραγματικής συμμετοχής του ατόμου στην καθημερινή ενασχόλησή του με τα προβλήματα που υπάρχουν στην κοινωνία του και που τον αφορούν, είτα άμεσα είτε έμμεσα.

Η περίπτωση του ανθρώπου που αδιαφορεί για τα ζητήματα, ιδίως τα προβλήματα της κοινωνίας του, θυμίζει και την άποψη του Σόλωνα, ήταν εκείνος ο τύπος του ανθρώπου που είχε αποκοπεί από την πόλη. Ο «άπολις» δεν υπήρχε περίπτωση να γινόταν αποδεκτός στην πόλη-κράτος, δε θεωρούταν κατάλληλος για την πόλη του ο αδιάφορος για τα κοινά. Ο νους του καθενός χρειαζόταν να χρησιμοποιείται για το καλό της πόλης, για να αποφεύγεται κάθε κακή νοοτροπία και να αντιμετωπίζεται η κάθε δύσκολη κατάσταση.

Πάνω σε αυτή τη θέση βασίζεται και η θέση του Κοραή, όπως αποτυπώνεται στον Παπατρέχα: «Η παιδεία, τέκνον μου, (τώρα το καταλαβαίνω ο δυστυχής), όταν είναι μοιρασμένη αναλόγως εις ένα έθνος ολόκληρον, γίνεται φραγμός και τοίχος εις τας επιχειρήσεις των κακών ανθρώπων».

Η ερώτηση που οδηγούσε τον προβληματισμό του αναγνώστη του Κοραή, «τίνας αδικούσι πλέον εύκολα οι άδικοι;», φανερώνει την επίπτωση της έλλειψης  της παίδευσης, δίνοντας το στίγμα της επιτήδειας συμπεριφοράς εκείνων οι οποίοι μηχανορραφούν πάνω στην απουσία της πνευματικής καλλιέργειας και στην αδιαφορία για τα κοινωνικά τεκταινόμενα: η απαιδευσία, για τον Κοραή, είναι η βάση για την εφαρμογή κάθε πλάνης.

«Η απαιδευσία πολλήν ενδίδωσι ροπήν εις αδικίαν». Με τέτοιες θέσεις, με απλές και ελάχιστες, κάθε φορά, λέξεις ο νεοελληνικός διαφωτιστής, στα τέλη του 18^ου  και στις αρχές του 19^ου αιώνα, δεν προέβαλλε επαναστατική σκέψη, απλά αποκρυστάλλωνε το ρόλο της παιδείας για την αποτίναξη κάθε είδους δουλείας.

Σε άμεση συσχέτιση με την πνευματική καλλιέργεια και την ηθικοπλαστική δυναμική της παιδείας έδινε και την ευρύτερη έννοια της ελευθερίας. Θεωρούσε ότι η ελευθερία χωρίς τη δικαιοσύνη αποτελούσε περίπτωση καθαρής ληστείας. Επειδή, λοιπόν, οι άδικοι, κατά τον Κοραή, αδικούν τους απαιδεύτους, η κάθε διαβολή δεν έχει παρά την ενέργεια της απάτης απέναντι στον κάθε άνθρωπο που δεν παιδεύτηκε με τα φώτα της σκέψης και της δράσης για το κοινό καλό.

Η κάθε εποχή έχει τις δικές της συνιστώσες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, ωστόσο η έλλειψη της παιδείας πάντα απομακρύνει από αξίες και διαβρώνει συνειδήσεις.

Μπορεί η εκκίνηση μιας διαφορετικής στάσης απέναντι στην ίδια την κοινωνία, όπως προκύπτει από το συγγραφικό έργο του Κοραή,  να επιτρέψει την περιφρούρηση των αξιών, γιατί ο κάθε φραγμός «εις τας επιχειρήσεις των κακών ανθρώπων» δεν αποτελεί προϊόν κάποιου από μηχανής θεού, ούτε κάποιας από μηχανής κοινωνίας δικαίων. Η παιδεία μπορεί να δημιουργήσει, λόγω της ανόθευτης αξίας της, τις προϋποθέσεις διαμόρφωσης της κοινωνίας των αξιών και ιδανικών, που θωρακίζει την ελευθερία.

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook