Ο Στέφανος Πουλημένος επιστρέφει στην «Κ.Σ.» και μιλάει για το σπουδαίο βιβλίο του

Στα… παλιά του λημέρια επιστρέφει ο Στέφανος Πουλημένος, ο πρώην εκδότης της «Κ.Σ.», με αφορμή την συνέντευξη για την πολύ σπουδαία δουλειά που έχει κάνει τα τελευταία χρόνια και που αφήνει πίσω, κληρονομιά στον πολιτισμό της Κέρκυρας.

Πρόκειται για το βιβλίο που με πολύ κόπο έγραψε, με πολύ έρευνα και πολύ εργασία και που αφορά στην λαϊκή παράδοση της Κέρκυρας. Το βιβλίο τιτλοφορείται «Τα τραγούδια της Κέρκυρας, μέσα από τα λαϊκά δρώμενα και τις παραδόσεις της» και βρίσκεται ήδη στα ράφια των βιβλιοπωλείων.

Κ.Σ.: Η λαϊκή παράδοση της Κέρκυρας συγκεντρωμένη σε ένα βιβλίο. Κατ’ αρχάς, πείτε μας κ. Πουλημένε, πως φτάσατε σε αυτήν την συνολική αποτύπωση της λαϊκής παράδοσης του νησιού μας; Πώς σας γεννήθηκε η ιδέα και πόσο χρόνο χρειαστήκατε γι αυτήν;
Σ.Π.: Η ιδέα έρχεται από τη 10ετία του 1990, όταν διάφορες προκλήσεις με οδήγησαν στην αναζήτηση απαντήσεων σε ζητήματα του λαϊκού μας πολιτισμού, που δεν ήταν εύκολο να δοθούν από τα διαθέσιμα στοιχεία. Έτσι προέκυψε μεταξύ άλλων και η ανάγκη μιας σε βάθος έρευνας που θα έριχνε φως σε όλες τις πτυχές της λαϊκής μουσικής παράδοσης του νησιού. Με το θέμα ασχολήθηκα μετά την έξοδό μου από την μακρά θητεία μου στην αυτοδιοίκηση, το 2011. Η υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου στόχου χρειάστηκε οκτώ και πλέον χρόνια συστηματικής και επίμονης δουλειάς, με την πολύτιμη συμβολή πολλών…
Κ.Σ.: Τι δυσκολίες συναντήσατε; Από πού αντλήσατε όλον αυτόν τον πλούτο; Χρειάστηκε να συλλέξετε μαρτυρίες, να αναμοχλεύσετε μνήμες από παλαιότερους;
Σ.Π.: Η πρώτη μεγάλη δυσκολία ήταν η έλλειψη εμπειρίας περί την συγγραφή ενός βιβλίου υψηλών και σύνθετων απαιτήσεων. Η δεύτερη ήταν η συστηματοποίηση της έρευνας και ακολούθησε η δυσκολία της τεκμηρίωσης των στοιχείων που συλλέχτηκαν αξιοποιώντας όλες τις διαθέσιμες πηγές. Παλαιές συλλογές τραγουδιών, διάφορες αρχειακές πηγές, αρχεία ήχου και εικόνας και ζωντανές μαρτυρίες πολλές από τις οποίες, μέσα από την προσωπική επαφή με τους συντοπίτες μας που διατηρούν ζωντανή τη μνήμη βιωματικών εμπειριών παλαιότερων εποχών.
Κ.Σ.: Πίσω από κάθε παρτιτούρα βρίσκεται και μια ιστορία;
Σ.Π.: Πολύ συχνά, ναι. Κρύβεται ή αποκαλύπτεται ιστορία από τα γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία του τόπου και των μικρών κοινωνιών της υπαίθρου του νησιού.
Από την ηρωική δράση των ακριτών του Βυζαντίου, την κοινωνική πραγματικότητα της ίδιας εποχής, την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους Σταυροφόρους το 1204, και την Οθωμανική κατάκτηση κατά τον 15ο αι.
Από την μακρά περίοδο της Ενετοκρατίας στην Κέρκυρα (1386 – 1797), την φεουδαρχία, την αποτυχημένη πρώτη πολιορκία της εντός του π. φρουρίου πόλης από τους Οθωμανούς και την, δραματική για την ύπαιθρο του νησιού, συνέχεια με τις σφαγές και την αιχμαλωσία χιλιάδων κατοίκων που χάθηκαν για πάντα, αλλά και την μαζική εγκατάσταση εδώ, προσφύγων από την Πελοπόννησο, την Κρήτη, την Ήπειρο κ.α.
Ανιχνεύονται ακόμη στα λαϊκά δρώμενα, έθιμα και παραδόσεις αιώνων, με τα οποία ήταν και σε κάποιο βαθμό είναι και σήμερα συνδεμένα πολλά από τα τραγούδια μας.

Κ.Σ.: Όλος αυτό ο πλούτος εκτιμάτε πως μπορεί να εξαντληθεί σε ένα τόσο συμπαγές και πολυάριθμων σελίδων βιβλίο ή συνεχίζεται την έρευνα για μια δεύτερη έκδοση;
Σ.Π.: Ο πλούτος της λαϊκής μουσικής μας παράδοσης είναι τόσος και τέτοιος, που δεν θα μπορούσε να χωρέσει σε ένα, έστω και πολυσέλιδο, βιβλίο όπως το δικό μου. Έχουν μείνει πολλά έξω και περιμένουν τη συνέχιση και την εμβάθυνση της έρευνας, όχι κατ’ ανάγκην από μένα. Εγώ θα ευχόμουν, στη συνέχιση της έρευνας να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, με αυτονόητη και τη δική μου ενεργό συνδρομή. Μια δεύτερη έκδοση φαίνεται πολύ πιθανή και μάλλον αναγκαία.
Κ.Σ.: Θα μπορούσε, εκτιμάτε, το συγκεκριμένο βιβλίο με αυτή τη σπουδαία δουλειά, να ενταχθεί στο σώμα εκπαίδευσης σε πανεπιστήμια ή ως ειδικό μάθημα στα σχολεία πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας σχολεία στην Κέρκυρα;
Σ.Π.: Αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να το πω εγώ. Θα αξιολογηθεί από τα αρμόδια όργανα της εκπαίδευσης και εφόσον κριθεί ότι πληροί τις προϋποθέσεις, θα ήταν χαρά μου να το δω ν’ αποτελεί την αφορμή, αν όχι τη βάση, για μαθήματα πάνω στην τόσο πλούσια λαϊκή μουσική παράδοσης, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και όχι μόνο. Αυτό το βιβλίο νομίζω ότι είναι αξιοποιήσιμο και από πολλά ακόμη μουσικά ιδρύματα και σχήματα που δραστηριοποιούνται στο νησί (φιλαρμονικές, χορωδίες, ωδεία, ορχήστρες, χορευτικά κ.ά). Μπορεί ακόμη ν’ αποτελέσει και τη βάση εξωστρεφών δράσεων για να μπει το κερκυραϊκό τραγούδι, το συνδεμένο με τα λαϊκά δρώμενα και τις παραδόσεις μας, στις εθνικής και διεθνούς κλίμακας δράσεις, εκδόσεις, παραγωγές, απ’ όπου σήμερα απουσιάζει.
Κ.Σ.: Τι βοήθεια χρειαστήκατε, αν χρειαστήκατε, γι αυτήν την αποτύπωση της λαϊκής λαογραφικής παράδοσης του νομού μας και τι ειδικές γνώσεις χρειάζονται; Γιατί αντιλαμβανόμαστε πως αυτό το ειδικό βιβλίο δεν θα μπορούσε να το εκδώσει ο καθένας…
Σ.Π.: Χρειάστηκα και έλαβα την βοήθεια πολλών τα ονόματα των οποίων αναφέρονται στη σελίδα των ευχαριστιών στον πρόλογο της έκδοσης. Για την συγγραφή, ωστόσο, ενός τέτοιου βιβλίου χρειάζεται πάνω απ’ όλα, αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του. Καλή γνώση της ιστορίας, της γεωγραφίας και του πολιτισμού του, αλλά και της κοινωνικής πραγματικότητας του νησιού. Διάθεση χρόνου και όρεξης για δουλειά. Αυτονόητα απαιτεί ακόμη, γνώση της γλώσσας και των τοπικών ιδιωματισμών της και μια μεθοδολογία στη συγκέντρωση, κατάταξη, αξιολόγηση και τεκμηρίωση της ύλης και των επιμέρους στοιχείων της.
Μ’ αυτά τα εφόδια – προϋποθέσεις, το «πεδίον δόξης, λαμπρόν», για όποιον ήθελε ακολουθήσει…

Κ.Σ.: Εντοπίσατε κοινά στοιχεία της παράδοσής μας με την ηπειρωτική Ελλάδα ή με άλλους πολιτισμούς;
Σ.Π.: Από το υλικό που περιλαμβάνεται στις σελίδες του βιβλίου μου, προκύπτει ότι η λαϊκή μουσική παράδοση της Κέρκυρας είναι μια διακλάδωση της ευρύτερης ελληνικής εθνικής παράδοσης. Έχει κοινές ρίζες και καταβολές αλλά με δύο ιδιαιτερότητες:
Η πρώτη οφείλεται στο γεγονός ότι η Κέρκυρα δεν βρέθηκε υπό την μακρά Οθωμανική κυριαρχία κάτω από την οποία έζησε για αιώνες ο εθνικός κορμός, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, καθώς εδώ διατηρήθηκαν πολλές από τις προϋπάρχουσες βυζαντινές παραδόσεις.
Η δεύτερη οφείλεται στη σχέση που εκ των πραγμάτων δημιουργήθηκε άμεσα ή έμμεσα, λιγότερο ή περισσότερο, καί με τη δυτική μουσική, κατά την μακρά περίοδο της λατινοκρατίας στο νησί. Η αναπότρεπτη επίδραση στη λαϊκή μουσική παράδοση της Κέρκυρας από τη δύση, δεν είναι βέβαια αυτή που φαντάζονται ορισμένοι…
Σας ευχαριστώ!

Να σημειωθεί πως η βιβλιοπαρουσίαση έχει προγραμματιστεί για απόψε στις 19:00 στο αμφιθέατρο 1 του Ιονίου Πανεπιστημίου, οδός Ι. Θεοτόκη 72 Κέρκυρα.
Ομιλητές:
-Λάμπης Βασιλειάδης, καθηγητής Τ.Μ.Σ. Ι. Παν/μίου
-Κώστας Καρδάμης, επικ. Καθηγητής Τ.Μ.Σ. Ι. Παν/μίου
-Δημήτρης Ζυμάρης, ιστορικός φιλόλογος
Την παρουσίαση του βιβλίου θα εμπλουτίσουν σύγχρονες ερμηνείες τραγουδιών της λαϊκής παράδοσης.
Ο εκδότης Θωμάς Κατσαρός
Ο συγγραφέας Στέφανος Πουλημένος

*Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Στέφανο Πουλημένο για την συνέντευξη και ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδο!

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΧΟΝΔΡΟΓΙΑΝΝΗ

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook