Περί συμπάθειας και κριτικής

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη*

Εάν η καλοπροαίρετη κριτική, η οποία βασίζεται σε αμετάκλητη χρήση της αντικειμενικότητας και της πιθανής ανάδειξης παθογένειας με σκοπό την  επίλυση προβλημάτων,  δεν αποτελεί παρά αρνητικό στοιχείο στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση, όταν ο εγωισμός διατρέχει την προσωπικότητα αυτή που εθελοτυφλεί μπροστά στην αλήθεια και χαρακτηρίζει τη γνήσια αποτύπωση γεγονότων και καταστάσεων ως καταναγκαστική υποδούλωση, η κοινωνία μπορεί να αποτελείται από ανθρώπινους συντελεστές που διαμορφώνουν ένα επίπλαστο παρόν και μέλλον. Τα κοινωνικά φαινόμενα με δεδομένα έλλειψης ευγενούς άμιλλας και συνεχούς υποβάθμισης δεν προέρχονται εξαίφνης, η μη άμεση αντιμετώπιση αρνητικών καταστάσεων είναι δυνατόν να προκαλεί ένα γενικό αρνητικό κλίμα τόσο μεταξύ των ίδιων των ανθρώπινων σχέσεων όσο και σε κάθε ξεχωριστό τομέα ανάπτυξης.

Ένας άνθρωπος του πνεύματος, και όχι μόνο, ο Ανδρέας Μουστοξύδης,  δεν έπαυε να ασκεί κριτική και να αποτυπώνει την αλήθεια, όσο κι αν δεν ήταν, τουλάχιστον πάντα, αρεστός.

Αρκετοί δεν έκρυβαν ότι δεν τον συμπαθούσαν για τη γενικότερη στάση που εκδήλωνε προς τα τεκταινόμενα της εποχής, μάλιστα η σκέψη τους επηρέαζε και ένα κύκλο ανθρώπων. Απέναντι σε μια τέτοια ομαδοποίηση, που δεν είναι σπάνιο φαινόμενο σε κάθε κοινωνία, ειδικά όταν κάποιος εκφράζει αλήθειες που πικραίνουν και που αποδίδουν τα κακώς κείμενα, ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν ήταν παρά η ακλόνητη υγιής προσωπικότητα που δεν επηρεαζόταν από συμφεροντολογικά κριτήρια. Έβλεπε ότι ο ευγενής αυτός άνδρας θα μπορούσε να συνεισφέρει τα μέγιστα. Δεν είναι τυχαίο ότι ορίζοντάς τον ως εισηγητή και συμπαραστάτη του στα εκπαιδευτικά ζητήματα έδωσε τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για τη στελέχωση εκπαιδευτηρίων και την ενδυνάμωση της εκπαίδευσης.

Ο Ανδρέας Μουστοξύδης , ως θεμελιωτής του Πρότυπου Σχολείου της Αίγινας, κατορθώνει να καθιερώνει την αλληλοδιδακτική μέθοδο ως καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική και να επιτυγχάνεται σταδιακά η μόρφωση. Επικριτές υπήρχαν πάντα, ωστόσο έμενε σταθερός στο υψηλό καθήκον του αδιαφορώντας από επικριτικά σχόλια που δεν εξυπηρετούσαν παρά το φθόνο των ανθρώπων που τα εξέφραζαν και τελικά χαρακτήριζαν την κατωτερότητα του δικού τους πνεύματος. Κατόρθωσε να επιδείξει ότι οι νέοι θα μπορούσαν να επιτύχουν υψηλούς πνευματικούς στόχους με την προϋπόθεση της υιοθέτησης της χρηστότητας. Η ηθική διαπαιδαγώγηση ήταν για τον ίδιο η απαράβατη αρχή της κοινωνικής ισορροπίας με νομοτελειακούς όρους. Η κάθε καταστρατήγηση της ηθικής αποτελούσε, όπως πρέσβευε ο ίδιος,  αρνητικό παράγοντα για την ομαλή κοινωνική ζωή, οπότε η παιδεία δε θα μπορούσε παρά να βασίζεται στην ηθικοπαιδαγωγούσα  εκπαιδευτική διαδικασία.

Πέραν των εκπαιδευτικών, ο Ανδρέας Μουστοξύδης έθεσε τις βάσεις και στον τομέα της προστασίας των αρχαιοτήτων. Ο Ιωάννης Καποδίστριας τον εμπιστεύτηκε, προκειμένου να διασωθεί από τα χέρια των ξένων ο αρχαίος ελληνικός πλούτος. Ως Διευθυντής του Εθνικού Μουσείου έθεσε ισχυρές βάσεις, αν και πάλι δεν έπαψαν οι κακόβουλες επικριτικές διαθέσεις εναντίον του, όπως και εναντίον του Ιωάννη Καποδίστρια σχολιάζοντας περί συμπάθειας μεταξύ των ανδρών αυτών που δεν εξυπηρετούσε παρά μόνο τους ίδιους. Όσο και αν η κενότητα αυτή καλυπτόταν με προσοχή και μαεστρία, αποκαλυπτόταν, τελικά,  ένα  βαθύ προσωπικό μένος του κάθε επικριτή που με συκοφαντική τακτική μιλούσε ακόμη και για οικονομική εκμετάλλευση εκ μέρους των ανδρών αυτών του ήθους και της πνευματικής ενάργειας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος αρνήθηκε να λάβει μισθό για τα υψηλά του καθήκοντα, έμενε σταθερός στις αρχές του. Η κατηγορία για το δήθεν χρηματισμό εκείνων που διαφύλαξαν τον αρχαίο ελληνικό θησαυρό χαρακτήριζε μόνο και μόνο την πνευματική κατωτερότητα ανίκανων ανθρώπων για την ενδυνάμωση του κοινού εθνικού οράματος σε ευρωπαϊκό πλαίσιο.          

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 17ης-12-2022 της ΚΣ στη στήλη “Απο τα Παλιά στο Σήμερα”

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook