«Συγκρίνοντας ιδέες του Ρήγα με αξίες του Καποδίστρια»

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη*

Δεν είναι δύσκολο να κατανοηθεί ότι ο Ρήγας και ο Καποδίστριας εμπνέονται από την εθνεγερτική δύναμη που προωθεί την υπέρβαση απέναντι σε κάθε αγκυλωτική κατάσταση εις βάρος της ελευθερίας. Από τη μια, οι λέξεις Χριστιανοί και Ρωμιοί που πολλάκις χρησιμοποιεί ο Ρήγας στα έργα του, παραπέμπουν στη βυζαντινή επίδραση, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις καταβολές του, δημιουργώντας, έτσι, τα αναλλοίωτα στοιχεία της αλυσίδας του εθνεγερτισμού του επάνω πάνω σε υπερεθνικό πλαίσιο.

 Εδώ βρίσκεται η μεγάλη σύλληψη του Ρήγα αναφορικά με την ιδιαίτερη σχέση μεταξύ ελληνικότητας και υπερεθνικότητας μέσα από το θούριο άσμα: οι λέξεις Χριστιανοί και Ρωμιοί δε λειτουργούν μόνο ποιητικά και συμβολικά, αποτελούν συγχρόνως σημειωτικά δηλωτικά για τη σημαντικότητα διαμόρφωσης του νέου κόσμου σε ανατολή και δύση μετά την πολυπόθητη αποδέσμευση από την οθωμανική δουλεία, με την έννοια της συσπείρωσης γύρω από το χριστιανισμό και το ρωμαϊκό πολιτισμικό πλαίσιο.

Δεν είναι τυχαίο, από την άλλη,  ότι ο Καποδίστριας βάσιζε την πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδας σε αυτά τα στοιχεία, επιδιώκοντας να οδηγήσει την ελληνική υπόθεση σε συνεχές πλαίσιο διαμόρφωσης σε κάθε επίπεδο. Η έννοια του Χριστιανισμού υπήρξε πάντα στην εκκίνηση κάθε σκέψης του, ενώ, παράλληλα, ποτέ δεν έπαυε να αναλύει την αξία του σεβασμού στην κάθε διαφορετικότητα.

Και οι δύο άντρες δεν μπόρεσαν να φέρουν εις πέρας το μεγάλο τους όνειρο, ωστόσο πρόλαβαν και έθεσαν γερά θεμέλια. Ήξεραν και οι δύο ότι αντίπαλοί τους καραδοκούσαν για την αποτροπή κάθε σχεδίου τους. Ο Ρήγας συσπείρωνε γύρω του πολυποίκιλες υγιείς δυνάμεις για τη συνέχιση του αλεξανδρινού κοσμοκρατορικού στερεώματος, αν και, όσο κι αν πάλευε, το σχέδιό του δεν μπόρεσε να γίνει πραγματικότητα. Ο μαρτυρικός του θάνατος   δεν του επέτρεψε να αποδείξει τη διάσταση της υπερεθνικότητας μέσα στην οποία η ελληνική δυναμική θα είχε την ιδιαίτερη χροιά. Ωστόσο, απόδειξη απτή για την αξία της σκέψης του αποτελούσε η διαπίστωση κάθε ζητήματος που αποτύπωνε τη συμφεροντολογική διαχείριση της ελληνικής υπόθεσης από όσους επιδίωκαν προσωπικά οφέλη. Απέναντι σε κάθε τέτοια περίπτωση η απάντηση ήταν πάνω «στην γλυκείαν πειθώ του χριστιανισμού και της φιλοσοφίας», όπως αναφέρεται στην πολιτική, φιλολογική και βιομηχανική εφημερίδα «Η Αναγεννηθείσα Ελλάς».   

Περαιτέρω, ο Ρήγας χρησιμοποιούσε απλή γλώσσα για την καθημερινή επικοινωνιακή διασύνδεση με τους υπόδουλους. Έτσι, πάντα μιλούσε απλά και η έκφρασή του ήταν και ζωντανή και άμεσα κατανοητή, όπως, όταν καλεί να συντρέξει ο καθένας στο αγωνιστικό προσκλητήριο, με εκφράσεις όπως «ελάτε με έναν ζήλο, σε ετούτον τον καιρόν, να κάμωμεν τον όρκον, επάνω στον σταυρόν», ή, «στην δόξαν του πολέμου να τρέξωμεν μαζί», καθώς και «εδώ ας τρέξουν όλοι, τυράννους να νικούν».  

Ο Ρήγας Βελεστινλής Θετταλός παρέμενε ο άνθρωπος, που κατά τη θεώρηση του Καρρ περί των καθοδηγητών των κοινωνικών δυνάμεων, μπορούσε να καθοδηγεί τις κοινωνίες και να αλλάξει το σχήμα του κόσμου. Όπως και ο Ιωάννης Καποδίστριας, αν και δεν άλλαξε τον κόσμο, δεν άλλαξε ποτέ την υψηλή του ηθικοπνευματική αξία, ειδικά για την πατρίδα του και τον κόσμο των Βαλκανίων.

Κοντολογίς,  ο Θούριος, ποιητικά και ιστορικά αποτελεί ένα corpus των αναπαλλοτρίωτων ιδανικών του ελεύθερου ελληνικού και πανανθρώπινου πνεύματος της ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Μέσα σε αυτόν τον αγώνα ο  συνδετικός κρίκος για όλους είναι ο χριστιανισμός, η καθομιλουμένη ελληνική και το μέτρο, όπως ακριβώς πρέσβευε και ο Καποδίστριας.

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 2ης-1-2024 της εφημερίδας “Η Κέρκυρα Σήμερα” στη στήλη “απο τα παλιά στο σήμερα”

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook