Η αναβιώμενη οπερέτα “Η θείτσα μας” στην Κέρκυρα (Γράφει η Ρενάτα Δαλιανούδη*)

Μια εξαιρετική παράσταση της Φιλαρμονικής ΕταιρίαςΜάντζαρος (Φ.Ε.Μ.) στην ιστορική αναβίωση -μετά από 71 χρόνιααπό την 1η παρουσίαση- της οπερέτας «η θείτσα μας» τουΑλέξανδρου Γκρεκ, την οποία προλόγισε ο Πρόεδρος του Δ.Σ. της Φ.Ε.Μ. κ. Ιωάννης Τριβιζάς, απολαύσαμε το Σάββατο και τηνΚυριακή 11 & 12 Μαρτίου στο κατάμεστο Δημοτικό θέατροΚέρκυρας.

Σύμφωνα με τα πρακτικά του Δ.Σ. της Φιλαρμονικής«Μάντζαρος», η πρώτη παράσταση της «θείτσας» έγινε τονΜάρτιο του 1952 στο θέατρο «Φοίνικας», από τοΜουσικο-δραματικό Συγκρότημα της Φ.Ε.Μ., υπό τη διεύθυνσητου ίδιου του συνθέτη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο ήταν άγνωστο για δεκαετίες, μέχρι που ο καλλιτεχνικός διευθυντής και αρχιμουσικός τηςΦ.Ε.Μ., Σωκράτης Άνθης, ανέσειρε τυχαία το πρωτότυπο spartito, με γραμμένους τους στίχους των τραγουδιών κάτω από τιςνότες, από το αρχείο της Φ.Ε.Μ., ενώ το λιμπρέτο, πουθεωρούνταν χαμένο, βρέθηκε στην κατοχή του ΔημήτρηΠαπικινού, ο οποίος και το παραχώρησε στην Φ.Ε.Μ.

Παρότι η αρχική εκδοχή της οπερέτας (ως είθισται) ήταν για πλήρη συμφωνική ορχήστρα, η τολμηρήαπόφαση του Σωκράτη Άνθη για την απόδοσή της από μπάντα αποδείχθηκε προς όφελος της Φ.Ε. «Μάντζαρος». Την έξυπνη μουσική ανάπλαση-ενοργάνωση του έργου για ορχήστρα χάλκινων και ξύλινωνπνευστών, κρουστά, κοντραμπάσο, σολίστ-τραγουδιστές και χορωδία, έκανε ο Αλέξανδρος Κάτσιος.

Λίγα λόγια για τον συνθέτη…

Ο Αλέξανδρος Γκρεκ (1876-1959), γεννημένος στην Κέρκυρα με καταγωγή από τη Μάλτα και το Λονδίνο, σπούδασε πιάνο, ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση στο Ωδείο της Νάπολης, μια συνήθης πρακτική για τουςΕπτανήσιους συνθέτες του 18^ου και κυρίως του 19^ου αιώνα (και λιγότερο του 20ού αιώνα). Το 1899 ξεκίνησεήδη τη συνεργασία του με τη μόλις εννέα χρόνια ιδρυθείσα Φιλαρμονική Εταιρία «Μάντζαρος», στην οποίαεφάρμοσε πολλές καινοτόμες εκπαιδευτικές ιδέες και πρακτικές.

Από το σημείωμα στο πρόγραμμα της παράστασης, υπογεγραμμένο από τον υπεύθυνο του Μουσικού καιΙστορικού Αρχείου της Φ.Ε.Μ., κ. Γεράσιμο Μαρτίνη, πληροφορούμαστε, ότι ο συνθέτης Αλέξανδρος Γκρεκείναι ο ιδρυτής της Χορωδίας της Φιλαρμονικής Εταιρίας Κέρκυρας (Παλαιάς) το 1948, ο ιδρυτής της ΣχολήςΠιάνου, Αρμονίας, Εγχόρδων και Φωνητικής (με Ωδική και Χορωδία) το 1949, που οδήγησαν στην επίσημηίδρυση του Μουσικο-δραματικού Συγκροτήματος της Φ.Ε.Μ. το 1952.

Σύμφωνα με το καταστατικό του Ωδείου Κέρκυρας, η επαναλειτουργία του Ωδείου το 1951 έγινε χάρη στονΑλέξανδρο Γκρεκ, ο οποίος διατέλεσε για λίγο καλλιτεχνικός διευθυντής του αμισθί. Την ίδια δεκαετία οΓκρεκ συνεργάστηκε και με τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Κέρκυρας (Ε.Ρ.Τ.), (τον δεύτερο παλαιότεροπεριφερειακό σταθμό της Ελλάδας, ιδρυμένο το 1957), διαδίδοντας την αστική έντεχνη κερκυραϊκή μουσική σεόλο το νησί.

Από το 1911 ως τα τέλη της δεκαετίας του ’30 διένυσε μια πολύ παραγωγική περίοδο, εγκατεστημένος στηνΑλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Έγραψε κυρίως οπερέτες («Η θείτσα μας», «Σεχραζάτ», «Καρμελίτα», «Μυριέλλα»), οι οποίες γνώρισαν μεγάλη δημοτικότητα σε Αλεξάνδρεια, Ελλάδα και Eυρώπη. Μεταξύ τωνέργων του συγκαταλέγονται θεματικά – ιστορικά έργα, όπως η όπερα «Σέλευκος», και το μπαλέτο «Ο χορόςτου Ζαλόγγου» (εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση), μουσική για σόλο πιάνο («Νυχτερινό»), εμβατήρια για μπάντα («Pathetica»), και τραγούδια («Στο σούρουπο», «Η νεράιδα» κ.ά.)

Η παράσταση…

Η Φ.Ε.Μ., με τον καταξιωμένο αρχιμουσικό ΣωκράτηΆνθη, απέδωσε με σφριγηλό ήχο ακρίβεια και εγρήγορσητις χαρούμενες και εύπεπτες μελωδίες του Γκρεκ, πουαναδείκνυαν το έξυπνο λιμπρέτο του Αλκιβιάδη Πιέρρη.

Η οπερέτα «η θείτσα μας» είναι τυπικό δείγμα τηςΕπτανησιακής Σχολής για το ελαφρό λυρικό θέατρο, πουήκμασε καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα σταΕπτάνησα και κυρίως στην Κέρκυρα. Η εν λόγω οπερέταχαρακτηρίζεται από σκέρτσο και απλότητα στη μελωδία, είναι εμπλουτισμένη με στοιχεία από τη βιεννέζικηοπερέτα (βαλς), όπως και με τους δημοφιλείς μουσικο-χορευτικούς συρμούς στα αστικά κέντρα της εποχής τηςδημιουργίας της (δεκαετία ‘50),  όπως το ευρωπαϊκόταγκό και τη χαμπανέρα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει τογεγονός ότι στο χορευτικό μέρος της οπερέτας, το οποίοαπέδωσαν εξαιρετικά οι χορευτές Μαρία Σακαρέλλου καιΔημήτρης Ντάλλας, σε χορογραφίες Φλώρης Δανδόλου, ακούσαμε και μελωδίες με ανατολίτικη διάθεση, προφανώς ως απόηχο της πολύχρονης παραμονής τουσυνθέτη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Η ερμηνεία όλων των τραγουδιστών, όπως και η σκηνικήτους παρουσία, ήταν κάτι παραπάνω από πολύ καλή. Τιςγυναικείες φωνές απέδωσαν εξαιρετικά και με μπρίο ηΈλλη Καρύδη και η Δέσποινα Μουρατίδη, ενώ τιςανδρικές ο Σωτήρης Τριάντης, ο Άκης Καλμούκης και οΑνδρέας Γκούσης. Ο Χρήστος Μπογδάνος υποδύθηκε -υποκριτικά, κινησιολογικά και χορευτικά-  μεαπαράμιλλο κωμικό τρόπο τη θείτσα από τη Βραζιλία, ενώ είχε και την ευθύνη των σκηνικών και των ειδικώνκατασκευών για την παράσταση. Τα καλαίσθητα κοστούμια της παράστασης ήταν της Πηνελόπης Μαμάλου.

Τους καλεσμένους στην υπόθεση της οπερέτας υποδύθηκαν η Γυναικεία και η Ανδρική  Χορωδία Κέρκυρας, σε διεύθυνση Χριστίνας Καλλιαρίδου (και διδασκαλία Ναταλίας Ντίνα) και Αλκίνοου Παπαγιανέλλη, αντίστοιχα. Η απόδοση των χορωδών, η σωστή άρθρωση και η ποιότητα των φωνών τους ήταν εξαιρετική, παρότι οι περισσότεροι δεν είναι επαγγελματίες λυρικοί τραγουδιστές (όπως μας είπε η κα Καλλιαρίδου στοπλαίσιο του ραδιοφωνικού αφιερώματος της γράφουσας για την παράσταση της «θείτσας», στην εκπομπή«περί μουσικής ο λόγος» στην Ε.Ρ.Τ. Κέρκυρας). Το γεγονός αυτό μαρτυρά την -εκούσια κι ακούσια- εξοικείωση του κερκυραϊκού κοινού με το bel canto, τη χορωδιακή πρακτική και την ιταλική κυρίως όπερα, καιφυσικά την αγάπη του γι’ αυτό το είδος τραγουδιού.

Η σκηνοθεσία-διασκευή του έργου ήταν των Δημήτρη Πακσόγλου και Τάσου Αλατζά. Η επινόηση της έναρξηςκάθε πράξης με δύο αγγελάκια, που ερωτοτροπούν (πάντα μέσω παντομίμας και όχι λεκτικά), ήτανενδιαφέρουσα γιατί λειτουργούσε ως προ-αναγγελτική συμπύκνωση του νοήματος της πλοκής και θύμιζε τιςεικαστικές λεζάντες στον βωβό κινηματογράφο.

Μια παράσταση ιστορική λόγω παλαιότητας, που έγραψε όμως τη δική της ιστορία με την εξαιρετική τηςαναβίωση από την Φ.Ε. «Μάντζαρος»!

*Μουσικολόγος, Δρ Εθνομουσικολογίας Ε.Κ.Π.Α. και Παν/μιο Βιέννης

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμ. Τεχνών Ήχου και Εικόνας

Ιόνιο Παν/μιο

renatadalianoudi@ionio.gr

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook