06-08-1821. Η περίπτωση του Κωνσταντίνου Κοκκινάκη

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη

Ο  «Ερμής ο Λόγιος», το δεκαπενθήμερο φιλολογικό περιοδικό, με εμπνευστή τον Κοραή,  εκδιδόμενο στη Βιέννη από το 1811 έως και το 1821, ταυτισμένο με την ανακαινιστική πνοή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, δεν αποτελεί απλά μια ιδιαίτερη πηγή για την ανεύρεση των στοιχείων του περιεχομένου του, συγκεκριμένα ζητημάτων της γλώσσας, των επιστημών, της τέχνης και της φιλολογίας που μετακενώνονταν και συγχρόνως προετοίμαζαν για την εθνική παλιγγενεσία. Αποτελεί και μια ιδιαίτερη περίπτωση κατανόησης των όρων διαβίωσης των υπόδουλων καθώς και των προσταγών του Σουλτάνου για την αποκήρυξη του Αγώνα. Επιπλέον, διαφωτίζει και για τον ασφυκτικό έλεγχο των απανταχού εκδοτών, εφημερίδων και περιοδικών, του ελληνισμού.

Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί και ο Κωνσταντίνος Κοκκινάκης, τελευταίος Διευθυντής του περιοδικού ο «Ερμής ο Λόγιος», μετά τον Άνθιμο Γαζή και το Θεόκλητο Φαρμακίδη. Ιδιαίτερη αναφορά υπάρχει στην αναμνηστική έκδοση-έκθεση της Βουλής των Ελλήνων «Αντικρίζοντας την Ελευθερία». Κατά το 1821 κυκλοφόρησαν 9 τεύχη του περιοδικού, από τον Ιανουάριο έως το Μάιο. Στο τεύχος του πρώτου δεκαπενθημέρου Απριλίου δημοσιεύθηκε μεταφρασμένο το άρθρο της 29^ης Μαρτίου 1821 της αυστριακής εφημερίδας Wiener Zeitung αναφορικά με την εξέγερση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.

Η απαίτηση τότε των αυστριακών Αρχών, να δημοσιεύσει ο Κωνσταντίνος Κοκκινάκης τον αφορισμό του Γρηγορίου Ε΄, ήταν άμεση. Ειρήσθω εν παρόδω, πέρα από κάθε τοποθέτηση ή ιδεολόγημα για τον αφορισμό, η βασική ιστορική τεκμηρίωση αναδεικνύει την κοινή οριοθέτηση όλων των Ορθόδοξων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο ενιαίο Ρουμ μιλλέτ, στην ίδια θρησκευτική κοινότητα, με το ρόλο του Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης σε Εθνάρχη– milletbaşı. Αυτή η συνθήκη είχε τη δική της προοπτική για συμβατές και μη συμβατές προς αυτήν πράξεις.

Στο  τελευταίο τεύχος του φιλολογικού περιοδικού, την 1^η  Μαΐου 1821, ο Κωνσταντίνος Κοκκινάκης παραθέτει τον αφορισμό σε ειδικό παράρτημα έχοντας αρχικά τη σημείωση: «Επαρακαλέσθην να δεχθώ το εφεξής ιδιαίτερον παράρτημα εις τον 9 Αρ. του Λ. Ε.». Περαιτέρω, οι ενέργειες της αυστριακής κυβέρνησης δε σταμάτησαν απέναντι στον εκδότη.

Μάλιστα, βάσει πονήματος του Γεώργιου Λαΐου, σύμφωνα με ανάλογα ιστορικά ντοκουμέντα από τα Αυστριακά Αρχεία, στις 6 Αυγούστου 1821, προκύπτει ότι κατόπιν ερευνών της αστυνομίας της Βιέννης έρχονται στο φως τα στοιχεία που αφορούν τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη. Έτσι, καταγράφεται ότι είναι Έλληνας Ορθόδοξος και Τούρκος υπήκοος, 40 ετών, γεννημένος στη Χίο, βρισκόμενος, δε, στη Βιέννη από 17 χρόνια. Φέρεται να κατοικεί στον τομέα Leopoldstadt, KleineSchiffrigasseNo 59, στο 2^ο όροφο. Σύμφωνα με την έκθεση της Αστυνομίας δε δημοσίευε τίποτε πια μετά το Μάιο, επί δύο μήνες, μετά το τελευταίο τεύχος που είχε κυκλοφορήσει με τον αριθμό εννιά. Συνεχίζονταν, ωστόσο, να τυπώνονται μόνο θεολογικά βιβλία.

Πλέον, μετά αυτή την έρευνα οι αυστριακές Αρχές απαγόρευσαν τη συνέχιση του περιοδικού και παράλληλα συνέλαβαν τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη ως μέλος της  Φιλικής Εταιρείας.

Η κατανόηση των συνθηκών εκείνων που, ξεκινώντας από το 18^ο αι., όριζαν τον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης ως Εθνάρχη και εκείνων που διαμόρφωναν τους όρους ανάπτυξης  του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, κατά τον οποίο η πνευματική διάσταση του ελληνισμού εμπλουτίζεται με ευρωπαϊκές αξίες, αποτελεί σημαντική προϋπόθεση αντικειμενικής θεώρησης γεγονότων και καταστάσεων.

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook