«Κέρκυρα-Βενετία, δύο πόλεις με ομογάλακτο πολιτισμό»

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη*

 Αν βασιζόμαστε στην αποτύπωση της αξίας του φυσικού τόπου όπως εκφράστηκε από τον Καρλ Σάουερ σχετικά με τη δυναμική του και τη συσχέτισή του με την πολιτισμική και πολιτιστική διάσταση της αντίστοιχης κοινωνίας, μέσα από τη θέση του ότι ναι μεν ο πολιτισμός δρα, αλλά ο φυσικός τόπος είναι το μέσον και το πολιτιστικό τοπίο είναι το αποτέλεσμα, μπορούμε να αξιολογούμε και τη σημαντικότητα της ιδιαίτερης δυναμικής του κάθε περιβάλλοντος χώρου. Η μελέτη του τοπίου και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, άρα με τη συνδρομή της αναζήτησης όρων και εξέλιξης της ιστορικής γεωγραφίας του κάθε τόπου, αποτελεί ένα ασφαλές μέσο για την ανάδειξη και της ταυτότητας του ανάλογου τόπου.

Ο τόπος ως το πλαίσιο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, παράλληλα και των καθημερινών ψυχοσωματικών εκδηλώσεων, καθότι μέσα σε αυτόν ο καθένας δρα, δημιουργεί ως ατομικό και κοινωνικό ον, εκφράζεται, διαχέει συναισθήματα, θέσεις, αντιθέσεις, διαθέσεις, εμπειρίες, προθέσεις, αποτελεί, πέραν των άλλων στοιχείων του, και μια συνισταμένη των ανθρώπινων ενεργειών και των επεμβάσεων σε κάθε τομέα. Μέσα στον ευρύτερο, δε, δομημένο χώρο, ως το συνάθροισμα των φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών, το κάθε οριοθετημένο περιβάλλον αφήνει στην ιστορική διάρκεια και τον ανάλογο χαρακτήρα της περιοχής. Η Κέρκυρα, με το δικό της αποτύπωμα, έχει βασικό της στοιχείο τη διασύνδεση με τη δυτικοευρωπαϊκή κουλτούρα και μέσα σε αυτήν η βενετική επίδραση έχει τη δική της διάσταση.

Με κριτήριο αναφοράς την αξία της ψυχαγωγίας μέσα από την ανάπτυξη ιδιαίτερων μορφών καλλιτεχνικής παραγωγής μπορεί να κατανοηθεί και η σημασία συγκεκριμένων χώρων, όπως του θεάτρου του San Giacomo, όταν από την εποχή του ψηφίσματος της 27^ης Οκτωβρίου 1663 για την ανέγερση και δημιουργία σχετικού χώρου άρχισε να διαμορφώνεται η κουλτούρα μαζικών τρόπων ψυχαγωγίας που θα στηρίζονταν σε μουσικοθεατρικές αποδόσεις. Η Στοά των Ευγενών, που ήδη προϋπάρχει,, θεωρούταν εξαρχής περιορισμένος χώρος εκδηλώσεων, οπότε η μετατροπή του αρχικού κτιρίου κρίθηκε απαραίτητη, γεγονός που από τις αρχές του 18^ου αι. φέρνει μεγάλη εξέλιξη με την παραγωγή ιδίως της ιταλικής όπερας, αρχής γενομένης το 1733, με το θίασο που φέρνει ο θεατρώνης Carlo Grassi. Η όπερα αποτελεί το κορυφαίο καλλιτεχνικό γεγονός, όποτε παρουσιάζεται στο θεατρόφιλο κοινό η κάθε παραγωγή, δείχνοντας το νέο αυτό είδος σκηνικής τέχνης, με την τραγουδιστή απόδοση του θεατρικού κειμένου, το συνδυασμό μουσικής, λόγου, και  κίνησης. 

 Το ιδιαίτερο, δε, στοιχείο αυτών των εκδηλώσεων συνυφαίνεται με το χαρακτήρα που αποκτά και η περίοδος του καρναβαλιού, καθότι σε όλη αυτή τη διάρκεια η θεατρική δραστηριότητα ήταν έντονη. Συγχρόνως, οι περίφημες cavalchine, οι πολυαγαπημένες σε όλους τότε ολονύχτιες χοροεσπερίδες μεταμφιεσμένων, που αποτελούν απομίμηση των αντίστοιχων εκδηλώσεων που πραγματώνονταν στο θέατρο La Fenice, φανερώνουν την υφιστάμενη βενετσιάνικη επίδραση.

Ωστόσο, πέρα από τη συνεχή παρουσίαση  της όπερας, από τα τέλη Οκτωβρίου μέχρι και την περίοδο του καρναβαλιού, οι ιππικοί αγώνες, γνωστοί ως giostra, αποτελούν ένα επίσης δάνειο της βενετικής κουλτούρας. Το πνεύμα της πολεμικής επιδεξιότητας, σε καμία περίπτωση συνδυασμένο με επιδιώξεις ενεργειών αιματηρού περιεχομένου, φανέρωνε την προβολή μιας ιπποτικής διάστασης, έτσι δεν ήταν άσχετη και η πράξη εμπλουτισμού αυτών των αγώνων με απαγγελία στίχων, μουσικής και σχετικής τελετουργίας.

Η πολιτιστική σύγκλιση μεταξύ μητρόπολης-αποικίας ήταν, λοιπόν, γεγονός, βέβαια με την απόλυτη σημείωση ότι επρόκειτο για περίοδο κατά την οποία υπήρχε ξενική κυριαρχία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν είναι τυχαίος, λοιπόν, ο χαρακτηρισμός περί του ομογάλακτου πολιτισμού των δύο πόλεων, Κέρκυρας-Βενετίας, σύμφωνα με τα λόγια της Αγαθής Νικοκάβουρα. Η τοπική ιστορία μπορεί, ιδίως για κάθε νέο και νέα, να βιώνεται μέσα από σχετικές δράσεις και ακούσματα, σχετιζόμενα όλα στην ανάλογη εποχή, με τις ανάλογες παραστάσεις,  με τις σχετιζόμενες πολιτιστικές και πολιτισμικές δημιουργίες.

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 10ης-2-2024 της εφημερίδας “Η Κέρκυρα Σήμερα” στη στήλη “Απο τα παλιά στο σήμερα”

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook