Ένας αδάμαστος περιηγητής, η Κέρκυρα του αείμνηστου Κωνσταντίνου Καραμούτσου

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη*

Η Κέρκυρα αποτελεί το μοναδικό επτανησιακό νησί που διατηρεί το βενετσιάνικο πλαίσιο, είναι το νησί που παράλληλα αποτυπώνει τις διαδοχικές ξενικές κυριαρχίες οι οποίες επηρέασαν τόσο το status της κοινωνικής ζωής όσο και την ιστορία της πόλης και της κτιριοδομίας. Τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου υπέστησαν μεγάλες αλλαγές λόγω των σεισμών,  εξαιτίας των οποίων η σημερινή μορφή της κάθε πόλης δεν έχει διατηρήσει τα δεδομένα των  παλιότερων εποχών,  των  παρελθοντικών νοοτροπιών, των συσχετίσεων, ακόμη και του ίδιου του νησιωτικού χαρακτήρα.

Το γεγονός ότι η πόλη της  Κέρκυρας αποτέλεσε και αποτελεί τη διατήρηση της οχυρωματικής νησιωτικής πόλης είναι συνυφασμένο με τη δυναμική που της όριζε και η μόνιμη έδρα του Γενικού Προβλεπτή της Ανατολής, ή αλλιώς Προνοητή, ακόμη και Πρεβεδούρου. Η κύρια επίβλεψή του αναφερόταν στη διατήρηση και περαιτέρω ανάπτυξη της νησιωτικής δύναμης.

Στοιχείο της  πόλης της Κέρκυρας ιδιαίτερα σημαντικό αποτέλεσε η ίδια η εικόνα του σημερινού Παλαιού Φρουρίου, η σειρά των προμαχώνων και των τάφρων, γενικότερα όλων των οχυρωματικών στοιχείων που συνθέτουν ακριβώς το ίδιο το προστατευτικό πλέγμα που δεν επιτρέπει την  εύκολη διαδικασία πολιορκίας και κατάκτησης του χώρου. Στο ευρύτερο σχέδιο της προστασίας κατά του κάθε εχθρού ξεχωριστό στοιχείο ήταν η ανάπτυξη καθ’ ύψος των κτιρίων και η ιδιαίτερα πυκνή δόμηση. Δεν είναι λίγα τα έργα που αναλύουν τα δομικά στοιχεία της πόλης.   

Πέραν αυτών υπάρχει και ένα άλλο ξεχωριστό συστατικό στοιχείο της ιδιαιτερότητας της Κέρκυρας: τα ιδιαίτερα επιβλητικά κτίρια, τα «αρχοντικά». Ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμούτσος,  έχοντας στο ενεργητικό του επιτόπιες έρευνες, μελέτες, συζητήσεις, αποτύπωσε δεδομένα της κερκυραϊκής αρχοντικής αγροικίας. Η παρακαταθήκη των αναφορών του και των αναλύσεων αποτελούν ξεχωριστό βοήθημα για κάθε μελετητή, δείχνοντας ότι το «ξεκλείδωμα» των στοιχείων της αρχιτεκτονικής, και όχι μόνο, αποτελούν βασική προϋπόθεση κατανόησης της ιστορίας του τόπου.

Επομένως, δυναμικό σημείο για τη γνώση του τόπου αποτελούν οι περίπατοι και οι επισκέψεις σε ανάλογους χώρους, Εάν, δυστυχώς, δεν υπάρχει αυτή η σχέση, η όποια πληροφορία δεν αποτελεί ολοκληρωτικό δεδομένο γνώσης και δεν οδηγεί, οπωσδήποτε, σε κατάκτηση της ταυτόσημης γνώσης.

Για ένα σημερινό μαθητή η επιτόπια μετάβαση μπορεί και αυτή  να οδηγήσει σε γνώση του χθες και να βοηθήσει πιο παραγωγικά στη διατήρηση της γνώσης αυτής .

Η επίσκεψη, λοιπόν, είτε στο Παλαιό Φρούριο είτε σε παλιό αρχοντικό, όχι  μόνο μπορεί να προσφέρει ευεξία και ζωντάνια, αλλά συγχρόνως μπορεί και να ανοίξει το βιβλίο της άμεσης αντίληψης του ανάλογου αντικειμένου. Για παράδειγμα, η οπτική επαφή με τα τοξωτά παράθυρα, τις κιονοστοιχίες, τους ληνούς, αυτά τα πατητήρια των σταφυλιών που ακόμη διατηρούνται στον περιβάλλοντα βοηθητικό χώρο των εξοχικών αρχοντικών, δίνουν την πολυδιάστατη  εικόνα των αρχοντικών και οδηγούν σε βιωματικό ταξίδι ζωής των προηγούμενων αιώνων.

Όσο, δε, για την περιδιάβαση στο ίδιο το Παλαιό Φρούριο, με την παρουσία του ο καθένας στο ιστορικό αυτό μέρος της πόλης μπορεί να οδηγηθεί στην έννοια του οχυρού με έναν άμεσο και εύκολο αντιληπτό τρόπο, όπως και στη μορφή της πολιορκίας και της υπέρβασης από αυτήν. Με μια τέτοια συνθήκη η αρχιτεκτονική παύει να αποτελεί απολιθωμένη ιστορία, αντίθετα γίνεται δημιουργικός διάλογος με το χτες και συνδέει με το σήμερα. Και σε αυτή τη σελίδα γνώσης ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμούτσος ήταν σταθερός μελετητής.      

.            

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook