Μετακινήσεις πληθυσμών στα Ιόνια Νησιά

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη*

Η θέση των Ιόνιων Νησιών αποτελούσε και αποτελεί νευραλγικής σημασίας σταυροδρόμι. Η παρουσία των πολλαπλών κυριαρχιών πριν την Ένωση του 1864 αποδεικνύει τη σημαντικότητα της ευρύτερης περιοχής. Το γεγονός των συχνών πολεμικών αναμετρήσεων μεταξύ Βενετών και Οθωμανών είναι ένα στοιχείο της έντονης αντιπαλότητας των κατακτητών και της επιδίωξης επιβολής τους. Ιδιαίτερο συχνό φαινόμενο αποτελεί και η μετακίνηση πληθυσμών πρώην βενετοκρατούμενων πληθυσμών στα νησιά, καθότι ο αποικισμός τους στις περιοχές αυτές με την επικράτηση της βενετικής διοικητικής οργάνωσης ήταν για αυτούς οικείος. 

Υπάρχει και η άλλη κίνηση, δεν προκαλούνταν μόνο εισροές προς τα νησιά, καθώς, ανάλογα με την κάθε εποχή, οι νησιώτες μετακινούνταν προς διάφορες κατευθύνσεις. Η έλλειψη απογραφών μεγάλης κλίμακας στα νησιά, ιδίως στην περίοδο των Γάλλων, Δημοκρατικών και Αυτοκρατόρων, καθώς και της Επτανήσου Πολιτείας δεν επιτρέπουν τη συναγωγή απόλυτων συμπερασμάτων.

 Ωστόσο, στα χρόνια της Βρετανικής Προστασίας παρατηρείται βελτίωση των απογραφών, από όταν οι ιερείς συμπλήρωναν ειδικά στατιστικά δελτία, τα οποία καθορίζονταν να έχουν ετήσιο χαρακτήρα απόδοσης. Την περίοδο αυτή τα νησιά φανερώνουν, κατά βάση, πληθυσμιακή αύξηση, μεταξύ αυτών η Κέρκυρα και η Κεφαλονιά. Είναι μια περίοδος που η ανάπτυξη του εμπορίου γίνεται ξεχωριστό στοιχείο της ζωής στα νησιά.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας άρχιζε να παίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία των πληθυσμιακών αλλαγών. Σύμφωνα με τον Αρμοστή Γιανγκ, John Young, το λιμάνι της Κέρκυρας συνδέει Ανατολή και Δύση, επαναπροσδιορίζει τους όρους και τις καταστάσεις της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής ζωής. Ιδιαίτερα προς το τέλος της Αγγλοκρατίας το νησί αποτελεί ένα σημαντικό κέντρο όπου οι ναυτιλιακές πορείες την έχουν σταθερό κέντρο.

Η Κέρκυρα συνδέεται με πολλές περιοχές της Μεσογείου και αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς για τις περαιτέρω εμπορικές πορείες. Αποτελεί διαμετακομιστικό κέντρο που φέρνει σε επαφή τον κόσμο του εμπορίου μεταξύ πολλών περιοχών. Έτσι, η Βενετία, η Τεργέστη,  η Αγκώνα, η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη, το Παλέρμο, όπως και περιοχές  στον ελλαδικό χώρο και νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, είναι σταθερά μερικές από τις πορείες του θαλάσσιου χώρου που έχουν ως κέντρο την Κέρκυρα.

Πέρα από την κίνηση του εμπορίου, σε κάθε νησί του Ιονίου όπου το εμπόριο και η ναυτιλία αποτέλεσαν σημαντικό στοιχείο ανάπτυξης, διαμορφώνεται και η πολιτιστική και πολιτισμική συνδιαλλαγή, με έντονο και το θρησκευτικό στοιχείο. Άνθρωποι διαφορετικών προσεγγίσεων και νοοτροπιών διαμορφώνουν ένα συνεχώς εξελισσόμενο πλαίσιο κοινωνικών σχέσεων. Η διαρκής μετακίνηση ανθρώπων προσθέτει, πέρα από την εμπειρία της γνωριμίας με το νέο, την ανανεωτική σκέψη προς κάθε τομέα. Ο επαναστατισμός στα νησιά του Ιονίου δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός. Επιπλέον, η δυναμική των ανθρώπων του πνεύματος και του πολιτισμού, όπως και της πολιτικής, είχε άμεση συνάρτηση με τις συνθήκες που ο τόπος του κάθε νησιού μπορούσε να προκαλέσει.

Η μελέτη όλων των δεδομένων της ανάπτυξης της ναυτιλίας και του εμπορίου μέσα από τη διαχρονική ιστορική πορεία των νησιών αποτελεί ένα ξεχωριστό κομμάτι όχι μόνο της Τοπικής Ιστορίας αλλά και κάθε επιμέρους τομέα, ιδιαίτερα της Οικονομικής Ιστορίας και της Δημογραφικής Ιστορίας. Ο κόσμος της ναυτιλίας του επτανησιακού χώρου έχει πάντα ένα μεγάλο θησαυρό γνώσεων για τον καθένα με τη δυνατότητα αξιοποίησης για  διαμόρφωση σημαντικών δραστηριοτήτων σχετικά με την επτανησιακή ταυτότητα, και όχι μόνο.         

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 3ης-6-2022 της ΚΣ στη στήλη “Απο τα Παλιά στο Σήμερα”

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook