Σεπτέμβρης 1943

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη

Η ανακωχή των Ιταλών με τους συμμάχους, όπως ανακοινώθηκε ραδιοφωνικά από το Στρατάρχη Μπαντόλιο στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, έδινε το τέλος των ιταλικών εχθροπραξιών εναντίον των αγγλοαμερικανικών δυνάμεων. Παράλληλα, έθετε την Κέρκυρα, λόγω της γεωπολιτικής θέσης της, σε εξέλιξη επικίνδυνων πολεμικών καταστάσεων, καθότι το σχέδιο του Τσόρτσιλ για αποβατική ενέργεια στα Βαλκάνια δεν πραγματωνόταν. Η Κέρκυρα, όντως, αποτέλεσε τόπο μαρτυρίου, τόσο εξαιτίας των ιταλικών πεπραγμένων όσο και λόγω των συμμαχικών αδυναμιών.

Αν και η ιταλική ανακωχή θα έπρεπε να συνοδευτεί με την αποκατάσταση της ελληνικής αρχής, μάλιστα με άμεσο έργο των ίδιων των Ιταλών, και με πρώτη αναγκαία σκέψη την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, απεναντίας, έδειχναν εχθρικές διαθέσεις. Η πάνδημη φανέρωση των ενθουσιωδών εκδηλώσεων που οι Κερκυραίοι άμεσα υιοθέτησαν, με πρώτη πράξη την ύψωση της ελληνικής σημαίας σε εξώστες και σε κάθε δρόμο, ήταν αδικαιολόγητη για τον πρώην κατακτητή του νησιού. Ο Παρίνι δε δεχόταν αυτόν τον ενθουσιασμό, τον θεωρούσε παράλογο.

Η Ε.Ο.Κ., Εθνική Οργάνωση Κέρκυρας, με τον ηγετικό ποιμένα της το Μητροπολίτη Μεθόδιο και ιδρυτή της τον Εισαγγελέα Μουστάκη, από το Δεκέμβριο του 1942, κάλυπτε ουσιαστικό έργο ενίσχυσης των οικογενειών των πολιτικών διωκόμενων και ανέπτυξε συγχρόνως πολιτική και στρατιωτική δράση με κύριο σκοπό τη διάσωση κερκυραίων πατριωτών. Η συμβολή της στις διαπραγματεύσεις για την ουσιαστική αποκατάσταση της διοίκησης ήταν σημαντική, ωστόσο ο αρχηγός των Πολιτικών Υποθέσεων της Ιταλίας, ο Παρίνι, ήταν αδίστακτος, φθάνοντας στο σημείο να απειλεί ότι θα έδινε εντολή να κατέβαιναν όλες οι ελληνικές σημαίες που οι Κερκυραίοι ήδη είχαν υψώσει.

Ωστόσο, το ζήτημα των κρατουμένων παρέμενε άλυτο. Από στιγμή σε στιγμή θα ήταν εύκολο να βρίσκονταν στα χέρια των Γερμανών και να αποτελούσαν μέρος της κόλασης που οι Γερμανοί εφάρμοζαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Παρόλα αυτά, οι πολλαπλές προσπάθειες τόσο της Ε.Ο.Κ., ιδίως του  Μητροπολίτη, καθώς και του Διευθυντή της Τράπεζας της Ελλάδος Άγγελου Στρούζα, με την πλήρη υποστήριξη του κερκυραϊκού λαού για την πραγμάτωση της απόλυσης των κρατουμένων από το στρατόπεδο του Λαζαρέτου, ευοδώθηκαν.

Η θαλπωρή που πρόσφεραν οι Κερκυραίοι στους πρώην κρατούμενους ήταν άμεση. Αρκετοί παρέμειναν για ορισμένη χρονική διάρκεια στους χώρους του σημερινού Σχολείου Παλαιάς Πόλης, όπου τους εξασφαλίστηκε προσωρινά η στέγαση. Δεν ήταν μικρού μεγέθους η συγκέντρωση τροφίμων και φαρμάκων για το σύνολο όλων αυτών των ανθρώπων. Ανάλογη ήταν και η φροντίδα για τους κρατούμενους των φυλακών, η απόλυση, μάλιστα, αυτών των ατόμων έγινε γρηγορότερα από ό,τι των πολιτικών κρατουμένων.

Ωστόσο, το βαρύ τίμημα των ημερών αποτέλεσε η καταστροφή της Κέρκυρας από τις εμπρηστικές βόμβες των γερμανικών αεροπλάνων. Τα γνωστά γεγονότα της 13^ης-14^ης Σεπτεμβρίου που έφεραν την Κέρκυρα στη λαίλαπα των εμπρηστικών γερμανικών διαθέσεων με συνεχείς ρίψεις, οι οποίες κατέληξαν στις 3:50 π.μ. της 14^ης Σεπτεμβρίου, δεν είχαν μοναδικό επίλογο την ψυχική και υλική καταρράκωση.

 Η αποτίμηση της καταστροφής δεν αποτελεί μόνο υπολογιστική διεργασία, εξάλλου η Κέρκυρα δέχτηκε, συνολικά, στη διάρκεια του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου, 127 βομβαρδισμούς Ιταλών, 32 Γερμανών και 36 των συμμάχων. Κοινός παρανομαστής δεν είναι μόνο η απώλεια της ανθρώπινης ζωής και οι υλικές ζημιές, η καταστροφή των σπιτιών, των ιστορικών κτιρίων, των πνευματικών χώρων, των ναών. Το γεγονός ότι δεν προέκυψε το σχέδιο του Τσόρτσιλ για τη θωράκιση των Βαλκανίων είναι πραγματικότητα, η Κέρκυρα ήταν μία από τις πληγείσες περιοχές που δεν υπήρξε καμία πρόνοια για την υπεράσπισή της. Η κερκυραϊκή ενότητα ήταν το εφαλτήριο για την όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση των εξαιρετικά αντίξοων συνθηκών επιβίωσης. Όσο για το ζήτημα των αποζημιώσεων, πολύς ο λόγος, όσο για το αποτέλεσμα, πιο καλά σιωπή.     

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 17ης-9-2022 στη στήλη “Απο τα Παλιά στο Σήμερα”

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook