«Σταθερότητα στην εφαρμογή των νόμων»

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη

Από τη στιγμή κατά την οποία η εκτέλεση των διατάξεων κάθε νόμου αποτελεί υποχρέωση διαφύλαξης της νομιμότητας, η έννοια της νομικής σταθερότητας ισχυροποιεί το χαρακτήρα της κοινωνικής πρακτικής μέσω της χρηστής εφαρμογής των ανάλογων νόμων. Μπορεί στη σύγχρονη περίοδο να αναπτύσσονται, πολλάκις, εκ μέρους των αντιρρησιών της κάθε κανονικότητας λίβελλοι κατά των εφαρμοστών της νομοθεσίας, ωστόσο σε παλαιότερες εποχές ο συνεχής και τακτικός έλεγχος της τήρησης της νομοθεσίας δεν επέτρεπε την ανάδυση αντιδραστικών ενεργειών, κυρίως γιατί υπήρχε ο φόβος της άμεσης επιβολής της ποινής κατά του παραβάτη νόμου.

Πέραν του φόβου ποινής υπήρχε κι η παράλληλη συσχέτιση του νόμου με την αξία της σταθερότητας. Εάν ετίθετο το ερώτημα της εύρεσης ποιου είδους νόμου θα είχε στην εποχή των ξενικών επιδράσεων της Κέρκυρας και των νησιών του Ιονίου τέτοια περίσταση αναγκαστικής σταθερότητας, ειδάλλως άμεσα θα αποδίδονταν βαρύτατες ποινές, κατά βάση η σκέψη θα οδηγούταν σε δεδομένα οικονομικής φύσεως ή κοινωνικής συνάφειας. Κι όμως, η περίπτωση καλλιεργητικών μεθόδων ήταν μία ιδιαίτερα χαρακτηριστική περίπτωση επιβολής σταθερότητας για την περίοδο της βενετικής κυριαρχίας:

«Σταθερώς απεφασίσαμεν όπως πάσαι αι προαναφερθείσαι διαταγαί εκτελώνται πάντοτε και συνεχώς, ώστε ουδέ επί μίαν ημέραν να αχρηστευθώσιν αύται και περιέλθωσιν εις λήθην».  Και, βέβαια, η λήθη είναι η μεγάλη απειλή για την υπέρβαση μιας αναγκαιότητας διατήρησης της πάγιας εκείνης διαδικασίας που ένας νόμος εκφράζει, τόσο σε επίπεδο στοιχειωδών κοινωνικών συντεταγμένων, όσο και σε επίπεδο οικονομικής πρακτικής. Άραγε, ένας τέτοιος ορισμός που θα απέτρεπε η λήθη  την τήρηση των προβλεπόμενων,  θα μπορούσε να αποτελεί, για παράδειγμα, η αναγκαιότητα πληρωμής φόρων, ουδάλλως η μη τήρηση εφαρμογής των όρων πληρωμής θα συνεπαγόταν κατάλυση της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας, οπότε και θα προέκυπταν εντελώς νέοι όροι ζωής και οι προηγούμενοι δε θα αποτελούσαν παρά στοιχεία λησμονημένα; Ποιος εύκολα στη σημερινή εποχή θα επιδίωκε, λοιπόν, την πληρωμή του φόρου που υποχρεωτικά θα έπρεπε να πληρώσει, αλλιώς η μη πληρωμή θα τον απομάκρυνε από την καθιερωμένη κοινωνική και οικονομική κατάσταση και θα τον αποδιοργάνωνε; Ή, τελείως άμεσα, η μη τήρηση μιας υποχρέωσης θα μπορούσε ποτέ σήμερα να θεωρηθεί ότι προκαλεί λήθη και, τελικά, επικίνδυνη απομάκρυνση από τα καθιερωμένα που προωθούν την κοινωνική συνοχή; Μάλλον, η κάθε μη εφαρμογή τήρησης των προβλεπόμενων δε συσχετίζεται με τέτοιες θεωρητικές αναλύσεις στη σημερινή εποχή.

Στην περίοδο, όμως, της Βενετοκρατίας οι διατάξεις αποτελούσαν, πέραν των άλλων, και δοκιμασία τήρησης της καθιερωμένης οικονομικής και κοινωνικής ζωής, βάσει της κατάστασης που εξυπηρετούσε και τη συνθήκη της συνοχής, παράλληλα και της ανάπτυξης.    

   Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση αποτελούσε η υποχρεωτική εμφύτευση ελαιοδέντρων. Δεν είναι τυχαία η παράδοση της ελαιοκαλλιέργειας στο νησί, ούτε και η συνεχής εικόνα των ελαιόδεντρων από τη μια άκρη της κερκυραϊκής γης στην άλλη. Σύμφωνα με το Διάταγμα του 1623 κάθε ιδιοκτήτης γης όφειλε να καλλιεργεί ελαιόδεντρα, ακόμη και εάν δεν κατείχε στη γη του ελαιόδεντρα. Υποχρεούταν, μέσα σε διάστημα δύο συνεχών ετών, να προωθήσει την καλλιέργειά τους, αλλιώς, εάν δεν εφαρμοζόταν η  νομοθεσία, οδηγούταν σε κλασική περίπτωση αμέλειας, η οποία θα χαρακτηριζόταν ως απείθεια. Οπότε, ο κάθε κάτοικος υποχρεούταν να καλλιεργεί ελαιόδεντρα, σταθερά και αποδοτικά για το καλό και της ανάπτυξης και της συνοχής.   

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 29ης-1-2022 της ΚΣ στη στήλη “Απο τα παλιά στο σήμερα”

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook