Στερεότυπα, κανόνες και…

Για λόγους που η επιστήμη της Ανθρωπολογίας θα μπορούσε να πει, ο λαός μας έχει μια λατρεία στα στερεότυπα και μια απέχθεια στους κανόνες. Φαντάζομαι, με το θράσος που διακρίνει συχνά τη σκέψη μου, ότι η διαπίστωση αυτή αποτελεί και μια σημαντική διαφορά της ελληνικής με την ευρωπαϊκή κοινωνική κουλτούρα.

Κυρίως αγαπάμε να κρίνουμε τους άλλους βάσει στερεοτύπων. Είναι μάλιστα τόσο βαθιά ριζωμένα κάποια στερεότυπα που όταν σπάνε από τη νέα γενιά, ξετρελαίνομαι!

Ο καλύτερός μου είναι ο συμμαθητής του γιου μου με τα δυο σκουλαρίκια, ένα σε κάθε αυτί και τον έπαινο αριστείας κάθε σχολική χρονιά.

Η καλύτερή μου είναι συμμαθήτρια της κόρης μου από την Ουκρανία, κόρη καθαρίστριας πολυκατοικιών, και άριστη στην σχολική της επίδοση αλλά ακόμη πιο άριστη στους καλούς της τρόπους, τρόπους γαλαζοαίματης.

Παραδείγματα και τα δύο, που πιθανότατα ο μέσος Έλλην θα χαρακτήριζε εκ πρώτης ως «ο αλητάκος» και «η Ρωσίδα μετανάστρια».

Ας μην επεκταθούμε βεβαίως, στη μέση αντίληψη των Ελλήνων για τα παιδιά των χωρισμένων, για τις άγαμες μητέρες, για τους γκέι, για τις όμορφες γυναίκες, τους πλούσιους, τους φτωχούς και πλείστους όσους αμέτρητους ανθρώπους έξω από το κοινό καλούπι της χρυσής επαρχιακής μετριότητας.

Παράλληλα όμως με την προσκόλλησή μας στα στερεότυπα, αρνούμαστε να συμμορφωθούμε στο θεμελιώδες στοιχείο του πολιτισμένου βίου που ονομάζεται κανόνες. Προσοχή, όχι νόμοι, αλλά κανόνες. Πετάμε στρώματα και καμπινέδες στους δρόμους. Δεν ανακυκλώνουμε. Καπνίζουμε σε κλειστούς χώρους. Παρκάρουμε στα πεζοδρόμια. Σκατώνουμε τις πλατείες βγάζοντας βόλτα τα σκυλιά μας. Φωνασκούμε. Εκμεταλλευόμαστε το δημόσιο χώρο προς ίδιον όφελος.

Θυμάμαι μια Ελληνίδα μητέρα που είχε πάει τα παιδιά της για μπάνιο σε παραλία πολυτελούς ξενοδοχείου της Κέρκυρας. Τα παιδιά αυτά έκαναν τέτοια φασαρία που πραγματικά προκαλούσαν πονοκέφαλο σε όποιον στεκόταν σε ακτίνα χιλιομέτρου. Όταν ένα ευγενικός Εγγλέζος τόλμησε να παραπονεθεί, η Ελληνίδα μάνα του έβαλε τέτοιες φωνές λέγοντάς του ότι η παραλία ανήκει σε όλους κλπ κλπ. Μα ο άνθρωπος δεν της είχε μιλήσει για καμία παραλία. Για στοιχειώδη πολιτισμό της μίλησε, που όμως δε αναγράφεται σε κανέναν νόμο, αποτελεί κανόνα. Το πιο πιθανό είναι ότι στο μυαλό της θα λειτούργησε και το στερεότυπο του καημένου Άγγλου που ζηλεύει την ελληνική ευτυχία που μόνον εμείς έχουμε.

Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν όπου μας παίρνει και όπου δεν υπάρχει τιμωρία. Το λες και παλληκαριά. Λίγο τζάμπα, αλλά παλληκαριά.

Παλληκαριά λοιπόν είναι κάτι πολύ αλλιώτικο, κάτι που στέκεται πάνω και από τα στερεότυπα και από τους κανόνες. Ονομάζεται ενσυναίσθηση. Αναζητήστε τη στα λεξικά, είναι από τις πιο χρήσιμες έννοιες στην ιδιωτική ζωή, στη δημόσια ζωή, βασικά στη ζωή!

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 6ης-11-2019 της ΚΣ