Συστηματική Θεώρηση και Σκουπίδια στην Κέρκυρα

Δημήτριος Σούκερας MBA (ER)*

«Στην ζωή, οι άνθρωποι τείνουν να περιμένουν καλά πράγματα, απλά να τους συμβούν. Και μόνο περιμένοντας, φαίνεται να τα χάνουν». Αυτές οι σκέψεις του Neil Strauss ήταν που οδήγησαν τον αρθρογράφο μπροστά στο χαρτί. Ήταν ακόμη κι ένας προβληματισμός που έμελλε μετά από αρκετή μελέτη να λυθεί. Αλήθεια γνωρίζατε πως το 95% των ανθρώπων δεν κατέχει την δεξιότητα της συστηματικής σκέψης (systems thinking) και έτσι πολύπλοκα προβλήματα δεν είναι δυνατόν να γίνουν αντιληπτά σε όλη την έκτασή τους, για να λυθούν;
Και αλήθεια πως αυτή η διαπίστωση σχετίζεται με το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κέρκυρα; Έχετε σκεφθεί ποτέ την περίπτωση οι πολιτικοί μας ηγέτες, ακόμη και αρκετοί από εμάς, να μην μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος και το είδος του προβλήματος που έχουμε φτάσει να αντιμετωπίζουμε με τα σκουπίδια;
Στο βιβλίο του ο Steven Schuster (2018) εξηγεί πως υπάρχουν αρκετά είδη σκέψης, αλλά δυστυχώς οι άνθρωποι σχεδόν πάντα, στην πλειοψηφία τους υιοθετούν τον ευθύγραμμο (linear),αυτόν που προϋποθέτει την αναζήτηση συνάφειας μεταξύ μιας αιτίας κι ενός αποτελέσματος. Αυτός ο τρόπος σκέψης θεωρεί πως μια αιτία πάντοτε, έχει ένα μόνο αποτέλεσμα.
Από την άλλη υπάρχουν και πολύπλοκα προβλήματα που είτε ήταν τέτοια από την αρχή, ως συστήματα με πολλές αλληλεπιδράσεις των τμημάτων που το απαρτίζουν, είτε η αδράνεια, η αποσπασματική αντιμετώπιση ,ακόμη και μια μεταβολή στην λειτουργία τους που δεν έγινε αντιληπτή, έφτασε να επηρεάζει πολύ περισσότερα τμήματα του, από όσα μπορεί να αναμέναμε. Τότε είναι που χρειαζόμαστε systems thinking (δηλαδή την δυνατότητα να αντιλαμβανόμαστε πως όλα διασυνδέονται μεταξύ τους και πρέπει να παρατηρούμε το όλον και όχι μόνον την λειτουργία των επιμέρους τμημάτων ενός συστήματος).
Για να γυρίσουμε την σκέψη μας στην Κέρκυρα, ας παραδεχθούμε πως σήμερα αντιμετωπίζουμε ένα χρόνιο πρόβλημα με τα σκουπίδια και ως τέτοιο οφείλαμε να το αντιμετωπίζουμε ήδη, σεβόμενοι πλήρως τον θάνατο της 43χρονης Μαρίας Κουλούρη από την Λευκίμμη. Καθώς ακόμη σήμερα φαίνεται να συζητούμε για το ίδιο πρόβλημα, την διαχείριση απορριμμάτων, χωρίς η λύση να είναι ορατή, παρά τις συνεχείς προσπάθειες, μπορούμε πράγματι ακόμη να θεωρούμε πως αυτό είναι ένα εύκολο πρόβλημα και όχι πλέον ένα συστημικό ατύχημα; Σε αυτήν την περίπτωση οι Ollhorf & Walcheski (2012) θα μας έλεγαν πως «μάλλον αυτό που λύνουμε τόσα χρόνια είναι ένα σύμπτωμα την φορά και όχι το πρόβλημα το ίδιο».
Οι συγκεκριμένοι, μας παραθέτουν ενδείξεις, που μάλλον δείχνουν πως ακόμη ασχολούμαστε μόνο με τα συμπτώματα και όχι με το πραγματικό πρόβλημα. Πως φαίνεται αυτό;:
• Μα από τον χρόνο που ακόμη σπαταλάμε για την λύση, την ενέργεια που καταθέτουμε. Αν μετά τόση αγωνία, τόση κουβέντα, τόση γκρίνια, δεν βγαίνει αποτέλεσμα, αλήθεια έχουμε αναρωτηθεί αν δυστυχώς ασχολούμαστε μόνο με συμπτώματα και όχι με την πραγματική κατάσταση;
• Πως δικαιολογείται αυτό; Μα όταν οι άνθρωποι που έχουν την ικανότητα να λύσουν το πρόβλημα, αρκούνται μόνο να παραπονιούνται και μιλώ για όλους εμάς που δεν κάνουμε αυτό που κάνουν όλοι στην Ευρώπη(Εφαρμογή της θεσμοθετημένης διαλογής στην πηγή).
• Άραγε έχουμε αναρωτηθεί πως παρά τις συνεχείς προσπάθειες λύσης του γρίφου, κάθε φορά αυτός μοιάζει στην λερναία Ύδρα κι επιστρέφει δριμύτερος;
• Όλοι εμείς αποφεύγουμε να συζητούμε χωρίς περιορισμούς για το προβληματικό σύστημα, μια πράξη που επιδρά αρνητικά στην δημιουργικότητα και την καινοτομία για την θεραπεία του.
• Όταν αυτό εμφανίζεται να έχει μια περιοδικότητα και όλοι μας προβλέπουμε αυτό που θα συμβεί, την άλλη εβδομάδα-μήνα, ούτε τότε σκεφτόμαστε πως μάλλον αντιμετωπίζουμε μόνο το σύμπτωμα και όχι το πρόβλημα το ίδιο;
• Σας φαντάζει περίεργο να δημιουργείται μια σχέση «Συνδρόμου Στοκχόλμης» μεταξύ της κατάστασης και του Δήμου-ΣΥΔΙΣΑ στην περίπτωση μας και απλά κανείς λόγω της συνήθειας, να μην θέλει ενδόμυχα, να το λύσει;
• Έχετε σκεφθεί πως οι άνθρωποι αισθάνονται άγχος και νευρικότητα όταν μόνο δεν είναι σίγουροι για τον τρόπο που λύνουν τις καταστάσεις; Βλέπει κανείς στην Κέρκυρα τους αρμόδιους να μην αγχώνονται;
Καθώς όλοι μας από μικροί εκπαιδευόμαστε να αναζητούμε γρήγορες λύσεις και αποτελέσματα (στην ουσία να υιοθετούμε τον ευθύγραμμο τρόπο σκέψης άκριτα) θα σας έλεγα το πρόβλημα που σήμερα βιώνουμε δεν λύνεται γρήγορα και δεν θα λυθεί αν νωρίτερα δεν το κατανοήσουμε στην πλήρη του εξέλιξη. Μπορεί να ανακοινώθηκε η υπογραφή της χρηματοδότησης του «Εργοστασίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης στην Κέρκυρα», αλλά αυτή η εξέλιξη ίσως αποδειχθεί απλά «επίδεσμος», που ναι μεν θα φέρει την προσωρινή αιμόσταση, αλλά απλά θα καθυστερήσει για λίγο την αλήθεια που λέει πως δεν καθίσαμε να μελετήσουμε καλά τις σύγχρονες ανάγκες μας διαχείρισης απορριμμάτων.
Αλήθεια είμαστε βέβαιοι πως το υπόλειμμα που θα αφήνει το εργοστάσιο είναι αυτό που πραγματικά θα μας εξαφανίσει το πρόβλημα και θα μας βάλει σε μια κανονικότητα; Μήπως ήρθε η ώρα να παραμείνουμε απαθείς; Αλήθεια μας το επιτρέπει η ενδιάμεση διαχείριση, με τα μέχρι σήμερα αποτελέσματά της;
Αν κάποιοι θεωρούν πως εμείς ή έστω οι περισσότεροι από εμάς, δεν μπορούμε να πάρουμε θέση, καθώς μας λείπουν κρίσιμα στοιχεία και πληροφορίες, απλά θα τους έλεγα πως αυτός είναι ευθύγραμμος τρόπος σκέψης και αυτό που λείπει είναι να βρεθούν τα στοιχεία και οι πληροφορίες που πραγματικά αναγκαιούν και να υπάρχει η δυνατότητα αυτά να εξεταστούν με την κατάλληλη μεθοδολογία, αλλά και στην συνέχεια να υπάρχει η δυνατότητα για δράση πάνω σε αυτά.
Όσοι θεωρήσουν πως τελευταία υπάρχουν αρκετοί πολίτες «που τα πολυσκέφτονται τα πράγματα», μάλλον αυτό που εννοούν είναι πως υπάρχουν αρκετοί που διαφωνούν με την δική τους θεώρηση. Κι αν ερωτηθώ θα απαντήσω, πως μάλλον δεν είναι οι πολίτες, αλλά οι άλλοι, που διατηρούν τον ευθύγραμμο τρόπο σκέψης, καθώς για να λύσεις αυτής της υφής προβλήματα πρέπει να εκταθείς έξω από την ζώνη άνεσής σου κι αυτό δεν είναι εύκολο.
Καθώς το φετινό καλοκαίρι δεν δίδει επιθυμητά αποτελέσματα στον τουρισμό, ίσως θα ήταν χρήσιμο, η προσπάθεια και όλος ο κόπος, να επενδυθεί σε συναινέσεις, σύνθεση και δημιουργικότητα και να αποφεύγαμε το «σύνδρομο του δείπνου». Καθώς μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν να φάνε μια δεύτερη μερίδα γλυκό (διοικώντας χωρίς συναινέσεις), όσοι επιδιώκουν να τελειώσουν σύντομα το φαγητό τους, νωρίτερα από τους άλλους, ώστε να μπορούν να προλάβουν ξανά την απόλαυση, θα ήταν χρήσιμο αυτό να κάνουν, με ένα αντιστάθμισμα προς όλους τους υπολοίπους. Το Περιβάλλον της Κέρκυρας ίσως;

*Διευθύνων Σύμβουλος της Organisational Diagnosis
Επισκέπτης καθηγητής του SJSU των ΗΠΑ στην ανάλυση Συστημικών Ατυχημάτων

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook