Χωρίς έρευνα και με έλλειμμα γνώσης

Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένη*

Δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες διαπιστώνεται η στασιμότητα σε ζητήματα που αφορούν την κοινωνική διάσταση και γενικότερα τη συνολική ιστορική αποτύπωση, κυρίως όταν η βάση των μελετών αναφορικά με κάθε ανάλογο θέμα διερεύνησης δε βασίζεται σε αρχειακή τεκμηρίωση. Σε τέτοια περίπτωση, όταν η έρευνα δεν αποτελεί βασική προϋπόθεση κάθε εργασίας και μελέτης, κατά συνηθισμένη πρακτική, αναπλάθεται επαναλαμβανόμενο  υλικό που δεν προσφέρει τίποτα το δυναμικό για περαιτέρω διαπιστώσεις και ανάληψη δυναμικών διεργασιών ενασχόλησης.

Η περιδιάβαση στη μεγάλη ερευνητική κοιτίδα του νησιού μας, τα Αρχεία Νομού Κέρκυρας, την περιφερειακή, δηλαδή, υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, το πάλαι ποτέ Ιστορικό Αρχείο Κέρκυρας, μπορεί να προσφέρει την πνευματική, και όχι μόνο, ικανοποίηση ενασχόλησης με έγγραφα που αποτυπώνουν στοιχεία των περιόδων των Ξενικών Κυριαρχιών του νησιού, ήτοι της Βενετοκρατίας, των Δημοκρατικών Γάλλων, της Επτανήσου Πολιτείας, των Αυτοκρατορικών Γάλλων, της Βρετανικής Προστασίας, και που αναφέρονται και μέχρι σήμερα.

Στο χώρο αυτό, ακριβώς εκεί που λειτούργησαν οι Αγγλικοί Στρατώνες, στο Παλαιό Φρούριο, ο κάθε ερευνητής μπορεί να ανακαλύψει στοιχεία που τα έγγραφα εμπεριέχουν, ικανά να προσδώσουν προσεγγίσεις και θεματικές που μόνο η διερεύνηση μπορεί να διαμορφώσει. Δεν είναι λίγες οι φορές που μια απλή μελέτη μπορεί να αποτελέσει και ερέθισμα νέων πνευματικών αναζητήσεων και να συνεισφέρει σε διεξοδικές αναλύσεις, πέρα από επαναλήψεις γνωστών δεδομένων ή και στερεοτύπων. Η ανάδειξη, δε, στοιχείων που μπορούν να ερμηνεύουν τη σημαντικότητα θεμάτων που αφορούν την ταυτότητα του τόπου μας και που μπορούν να αποτελούν συνιστώσες ανάδειξής της, που τελικά ενισχύουν το σημερινό αποτύπωμα της συνολικής ιστορίας του νησιού, (γιατί ο στείρος τουρισμός μόνο επιφανειακά προσφέρει για βιοποριστική, κατά βάση, ανάγκη εκείνων που ασχολούνται με την τουριστική διαδικασία), αποτελεί παρακαταθήκη ουσιαστικής ενίσχυσης της πολιτιστικής και πολιτισμικής μας ιδιαιτερότητας.

Τα έγγραφα, λοιπόν, από όλες τις αρχειακές σειρές μπορεί να είναι σημείο εκκίνησης της έρευνας του μελετητή που επιθυμεί να βασιστεί σε τεκμήρια, οπότε η τεκμηρίωση γίνεται βάσει της ανάλογης ερευνητικής ενασχόλησης που τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Κέρκυρα μπορούν να σηματοδοτήσουν. Δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις που μπορεί να απορριφθούν απόψεις και παραδοχές αναφορικά με στοιχεία της κερκυραϊκής ιστορικής αποτύπωσης, ακόμη και της γενικότερης επτανησιακής.

Μία τέτοια περίπτωση, όταν μάλιστα συζητείται και μεταξύ ερευνητών που έχουν δώσει ιδιαίτερη αξία σε αυτήν την αρχειακή πορεία μελέτης, και την οποία την οφείλω στο μεγάλο ερευνητή Δημήτριο Καπάδοχο, ο οποίος ποτέ δεν παρέλειπε να μου χαρίζει την πλούσια σκέψη του, όποτε αποχωρούσαμε μαζί από τα ΓΑΚ Κέρκυρας, αποτελεί και η επισήμανση περί της οικοδόμησης ναών. Συγκεκριμένα, από έγγραφα του Μεγάλου Πρωτοπαπά Κέρκυρας Σπυρίδωνα Βούλγαρη, εκείνα που χρησιμεύουν αναφορικά με την απογραφή των ναών, κατόπιν της επιδίωξης ρύθμισης των θεμάτων που ο Γενικός Προβλεπτής Θαλάσσης, Αυγουστίνος Σαγρέδος μελετούσε για την καλύτερη βενετική διαχείριση, προκύπτει και ασφαλές συμπέρασμα για την οικοδόμηση ναών κατά τη Βενετική Περίοδο. Η ύπαρξη εγγράφου άδειας ιδρύσεως, για παράδειγμα, του ναού του Αγίου Γορδίου, που ο εξαιρετικός εκείνος άνθρωπος της συνεχούς αρχειακής έρευνας δεν κατόρθωσε να ανακαλύψει,  είτε γιατί καταστράφηκε η σχετική άδεια, είτε για άλλο λόγο, μπόρεσε να ξεπεραστεί από τον ίδιο μέσα από τη συγκριτική διασταύρωση συναφών αρχειακών τεκμηρίων, οπότε να συναχθεί, τελικά, η θέση ότι ο εν λόγω ναός οικοδομήθηκε μεταξύ του 1747 και του 1757, γεγονός που έφερε και την ονομασία της ευρύτερης περιοχής του Αγίου Γορδίου.

Έτσι, η χαρά της αρχειακής προσέγγισης μπορεί να οδηγεί την κάθε μελέτη σε περαιτέρω πνευματικές τέρψεις, μακριά από πρακτικές που δεν αποτελούν παρά στείρες αντιγραφές και έτοιμες παραδοχές,  και που μπορεί να είναι και λαθεμένες. Η μαγεία της μελέτης αποτελεί και αντίβαρο της κακής χρήσης της τεχνολογίας, που δεν μπορεί να προσδίδει, ειδικά στη νέα γενιά, την όσφρηση της αρχειακής μελέτης. Και, φυσικά, οι άνθρωποι των ΓΑΚ Κέρκυρας είναι θεματοφύλακες αυτής της αξίας.               

*δημοσιεύθηκε στο φύλλο 10ης-11-2023 της εφημερίδας “Κέρκυρα Σήμερα” στη στήλη “Απο τα παλιά στο σήμερα”

Ακολουθήστε το kerkyrasimera.gr για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα από την Κέρκυρα.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Ακολουθήστε μας στο twitter

Ακολουθήστε μας στο Facebook